Według nowych badań regularne wykonywanie obowiązków domowych przez dzieci może wiązać się z poprawą funkcji wykonawczych, takich jak planowanie, samoregulacja, elastyczność i zapamiętywanie instrukcji, a co za tym idzie również lepszymi wynikami w nauce i umiejętnościami rozwiązywania problemów.
To pierwsze badanie analizujące związek pomiędzy regularnymi obowiązkami a rozwojem poznawczym dziecka, zwłaszcza w zakresie funkcji wykonawczych, zostało opublikowane w Australian Occupational Therapy. Przeprowadziła je dr hab. Deanna Tepper z Uniwersytectu La Trobe.
W badaniu wzięli udział rodzice i opiekunowie 207 dzieci w wieku od 5 do 13 lat. W połowie 2020 r. opiekunowie zostali poproszeni o wypełnienie ankiet dotyczących liczby obowiązków domowych wykonywanych codziennie przez ich dzieci oraz funkcji wykonawczych dziecka.
Poprzednie badania wykazały, że angażowanie dzieci w obowiązki związane z wiekiem może zwiększyć poczucie autonomii, wiąże się także z poprawą zachowań prospołecznych i większą satysfakcją z życia. Ponadto wyposaża je w umiejętności życiowe, zaszczepia poczucie odpowiedzialności i podnosi samoocenę, a i daje poczucie sprawczości.
Teraz naukowcy odkryli również, że zaangażowanie w obowiązki związane z samoopieką, takie jak przygotowywanie sobie posiłku czy obowiązki związane z opieką nad rodziną, na przykład robienie posiłku komuś innemu, znacząco poprawia pamięć roboczą i zdolności do myślenia przed działaniem.
Funkcje wykonawcze, takie jak pamięć robocza, możliwość monitorowania i zarządzania informacjami tymczasowymi, zdolność do hamowania automatycznych odpowiedzi lub tłumienia nieistotnych informacji w celu skupienia się na zadaniu to umiejętności, zaczynają się rozwijać we wczesnym dzieciństwie i rozwijają się w późnym okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości.
- Upośledzenia lub opóźnienia w rozwoju funkcji wykonawczych mogą prowadzić do trudności w samoregulacji, planowaniu i rozwiązywaniu problemów w wieku dorosłym, co ma wpływ w późniejszym życiu na wyniki w czytaniu i zdolności matematyczne, a także w ogólne osiągnięcia w nauce w późniejszym dzieciństwie - powiedziała Tepper.
Rodzice, by wspierać rozwój funkcji wykonawczych, mogą zlecać dzieciom wykonywanie obowiązków, które są odpowiednie do ich wieku i zdolności – powiedziała Tepper. - Dzieci, które regularnie przygotowują rodzinny posiłek lub wyrywają chwasty w ogrodzie, mogą być bardziej skłonne do przodowania w innych aspektach życia, takich jak choćby nauka.
Wczesny rozwój funkcji wykonawczych powiązano również z zaangażowaniem w kształcenie na poziomie wyższym, poprawą zdrowia fizycznego i lepszym statusem finansowym w wieku dorosłym. Może mieć to związek z tym, że większość prac domowych wymaga samoregulacji, utrzymania uwagi, planowania i przełączania się między zadaniami, co wspiera rozwój funkcji wykonawczych.
Jakie obowiązki są odpowiednie dla wieku? Najmłodsze dzieci mogą nauczyć się sprzątać po skończonej zabawie: wkładać zabawki do pudełka lub odkładać książeczki na półkę. Z czasem mogą przejść do ścielenia łóżka, pomagania w układaniu zakupów, nakrywania do stołu czy grabienia liści.
Co robić, by zaangażować dziecko w wykonywanie obowiązków domowych?
Przede wszystkim należy pokazać dziecku, jak co się robi. Dobrym pomysłem jest sporządzenie instrukcji: listy kroków lub wykonanie rysunków, jak wykonać zadanie.
Aby ustalić obowiązki każdego dziecka i zapobiec sytuacji, w której ich wykonanie stanie się przypadkowe, dobrze jest stworzyć kalendarz, który zawiera imiona każdego członka rodziny, jego zadania oraz zaplanowane dni i godziny.
- Staraj się, aby obowiązki były spójne z tygodnia na tydzień i upewnij się, że nie kolidują z innymi ważnymi zajęciami w określone dni.
Aby odnieść sukces, monitoruj postępy dzieci. Potwierdź każdą dobrze wykonaną pracę notatką lub naklejką w kalendarzu. Gdy dziecko będzie starsze, rozważ zaoferowanie nagrody pieniężnej za bardziej pracochłonne obowiązki.
Co ważne, wspieraj dziecko, pomóż mu zakończyć zadanie, które sprawia mu trudność. Dzięki temu nie porzuci go z powodu frustracji.