Twoje dziecko boi się klaunów? Nie jest to powód do zmartwienia. Strach przed klaunami nie jest niczym niespotykanym, cierpi na niego wiele osób. Koulrofobia, bo o niej mowa, to dość powszechne zjawisko. Dlaczego? Naukowcy znaleźli wytłumaczenie.
Co to jest koulrofobia?
Badania wskazują, że koulrofobia, czyli strach przed klaunami, dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci w wielu różnych kulturach. Niektórzy boją się ich jedynie w cyrku, inni panikują nawet wtedy, gdy widzą błazna w innym miejscu, w filmie czy na plakacie.
Kogo dotyczy strach przed klaunami?
Naukowcy postanowi przyjrzeć się fobii bliżej. W tym celu opracowano kwestionariusz psychometryczny do rozpoznania i oceny nasilenia koulrofobii. Wypełniło go 987 osób w wieku od 18 do 77 lat.
Ponad połowa respondentów (53,5%) stwierdziła, że w pewnym stopniu boi się klaunów, a 5% stwierdziło, że „boi się ich bardzo”.
Co ciekawe, odsetek osób zgłaszający skrajny strach przed klaunami jest nieco wyższy niż w przypadku wielu innych fobii, takich jak lęk przed zwierzętami (3,8%), krwią czy zastrzykiem (3,0%), wysokością (2,8%), przestrzeniami zamkniętymi (2,2%) czy lataniem (1,3%).
Odkryto także, kobiety bardziej boją się klaunów niż mężczyźni, co odzwierciedla wyniki badań dotyczące innych fobii, takich jak strach przed wężami i pająkami. Kolejnym spostrzeżeniem było to, że koulrofobia zmniejsza się wraz z wiekiem.
Skąd się bierze strach przed klaunami?
Celem pracy naukowców było również zbadanie źródeł strachu ludzi przed klaunami. Umożliwił to zestaw pytań, który odnosił się do ośmiu prawdopodobnych wyjaśnień pochodzenia strachu. To:
- niepokojące uczucie, jakie wywołuje makijażu klaunów. Ten sprawia, że wyglądają niezupełnie jak ludzie (podobną reakcję można czasem zaobserwować w przypadku lalek lub manekinów),
- nieprzewidywalne zachowanie klaunów, które sprawia, że czujemy się nieswojo,
- przesadzone rysy twarzy klaunów, które wywołują bezpośrednie poczucie zagrożenia,
- makijaż klauna, który ukrywa sygnały emocjonalne i buduje niepewność,
- kolor makijażu klauna, kojarzący się ze śmiercią, infekcją lub zranieniem, który wywołuje wstręt lub chęć unikania kontaktu, choćby wzrokowego,
- strach przed klaunami został przekazany przez członków rodziny,
- negatywne portrety klaunów obecne w kulturze popularnej,
- przerażające przeżycie z klaunem.
Badania dowiodły, że doświadczenie nie jest wystarczającym wyjaśnieniem, dlaczego ludzie boją się klaunów. Przerażający osobisty epizod życiowy z klaunem w roli głównej miał najniższy poziom zgodności.
Znacznie silniejszym czynnikiem przyczyniającym się do koulrofobii było negatywne przedstawianie klaunów w kulturze popularnej. To zrozumiałe, wystarczy przywołać postać Pennywise'a z powieści Stephena Kinga „It” (tworząc go, inspirował się amerykańskim seryjnym mordercą Johnem Gacym).
Najsilniejszym zidentyfikowanym czynnikiem były ukryte sygnały emocjonalne, co sugeruje, że u wielu osób strach przed klaunami wynika z niemożności zobaczenia ich wyrazu twarzy ze względu na ich makijaż. Nie możemy zobaczyć ich „prawdziwych” twarzy, stąd nie możemy zrozumieć ich intencji.
Badanie to, opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Psychology, dostarczyło nowych informacji na temat tego, dlaczego ludzie boją się klaunów. Wciąż pozostaje wiele pytań bez odpowiedzi.
Na przykład, jeśli makijaż, który maskuje emocje klaunów, wywołuje strach, to czy ludzie, którzy mają twarze pomalowane jak zwierzęta, również wywołują ten sam efekt? A może jest coś szczególnego w makijażu klaunów, co wywołuje strach? Kwestie te są przedmiotem dalszych badań.