Ospa w ciąży

Ospa u dzieci zazwyczaj przebiega łagodnie. Niestety w przypadku osób dorosłych, a zwłaszcza kobiet w ciąży, jej przebieg jest zazwyczaj cięższy, częściej też zdarzają się groźne powikłania (np. zapalenie płuc).

Ospa zaczyna się typowo dla infekcji wirusowych, pojawia się gorączka, ogólne rozbicie i osłabienie. Kiedy pojawia się charakterystyczna  wysypka - najczęściej na tułowiu, twarzy i głowie oraz kończynach - przyczyna złego samopoczucia nie pozostawia wątpliwości.

Wysypki ospy nie da się pomylić. Najpierw pojawiają się małe, czerwone plamki, które w ciągu kilku dni ewoluują: przez grudkę, pęcherze wypełnione przejrzystym płynem, który mętniejąc tworzy krostę, a na końcu strup. Okres wylęgania choroby trwa 10-21 dni, a chory zaraża już 48 godzin przed pojawieniem się wysypki i zaraża do czasu pojawienia się strupków (zwykle około 5 dni po pojawieniu się krost). Przechorowanie ospy daje odporność, choć uśpiony wirus może się też objawić w postaci półpaśca.

Ospa wietrzna w ciąży jest niebezpieczna zarówno dla matki, jak i dziecka.

Wirus ospy atakuje, gdy następuje spadek odporności – co na przykład ma miejsce w okresie ciąży. Większość kobiet została zaszczepiona lub przeszła ospę w wieku dziecięcym, co oznacza, że są odporne na działanie wirusa i zachorowanie. Szacuje się, że odsetek ciężarnych uodpornionych na wirusa ospy wynosi 95%.

Poza tym kontakt ciężarnej z chorym na ospę wietrzną rzadko wywołuje u niej pierwotne zakażenie. Zdarza się jednak, że dochodzi do reaktywizacji wirusa, co skutkuje pojawieniem się półpaśca, co - najpewniej – nie ma negatywnych następstw dla płodu. U kobiety ospa może też może doprowadzić do zapalenia płuc spowodowanego wirusem VZV.

Następstwa zachorowania na ospę wietrzną dla płodu zależą od etapu ciąży, w jakim dojdzie do pierwotnego zakażenia matki. Najbardziej niebezpieczna dla dziecka jest infekcja w pierwszym trymestrze (wirus atakuje tworzące i rozwijające się intensywnie narządy).

Ospa może być wtedy przyczyną poważnych wad wrodzonych lub utraty ciąży. Z kolei gdy przyszła mama zachoruje pod koniec ciąży, bardzo prawdopodobne jest, że na ospę zachoruje także dziecko (a nieleczona prowadzi do śmierci co piątego noworodka!).

Ospa w ciąży to ryzyko takich chorób jak:

• noworodkowa ospa wietrzna,
• półpasiec dziecięcy, 
• wrodzony zespół ospy wietrznej (wirus VZV, który przechodzi przez łożysko i zaraża płód, może powodować: niedorozwój ramion, szczątkowe paliczki, atrofia mózgu, małogłowie, zapalenie tęczówki, zaćma wrodzona, uszkodzenie pęcherza moczowego i jelit, ubytki skóry, zmiany skórne, opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego płodu, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego).

Prawdopodobieństwo wystąpienia wad wrodzonych, jeśli zachorowanie nastąpi w 7. tygodniu ciąży to około  1%. Między 13. do 20. tygodniem wzrosta do 2%. Niestety infekcja w ciągu pierwszych 20 tygodni ciąży może prowadzić do zespołu ospy wietrznej wrodzonej. 

Leczenie ospy w ciąży zależy od tego, w którym tygodniu ciąży doszło do zakażenia wirusem ospy.

Leczenie przeprowadza się najczęściej w warunkach domowych, a jego sposób zależy od zaawansowania ciąży oraz od tego, czy doszło do zachorowania, czy tez nie.

W przypadku rozwinięcia się choroby lekarze zlecają terapię lekami przeciwwirusowymi (acyklowir, walacyklowir), które hamują namnażanie się wirusa. Żeby zmniejszyć świąd, stosuje się miejscowo leki przeciwhistaminowe lub kąpiele z dodatkiem sody oczyszczonej bądź nadmanganianu potasu. U kobiet, które miały kontakt z chorym, ale nie mają objawów ospy (co ważne: nie chorowały na nią i nie były szczepione), zazwyczaj podaje się immunoglobulinę antywirusową.

Leczenie zależy też od tego, w którym tygodniu ciąży doszło do zakażenia wirusem ospy.

• przy zakażeniu do 20. tygodnia nie podaje się immunoglobuliny,
• przy zakażeniu  w 9. miesiącu ciąży noworodkowi podaje się immunoglobulinę przeciw ospie wietrznej - półpaścowi,
• przy zakażeniu okołoporodowym matce podaje się immunoglobulinę, a po porodzie także dziecku.

Hospitalizacja jest konieczna wtedy, gdy pojawiają się trudności z oddychaniem, silny ból głowy; sensacje ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty) bądź krwawienie z dróg rodnych.

Czy w ciąży sen z powiek będzie spędzała ci myśl o ospie wietrznej, zależeć będzie od tego, czy kiedyś chorowałaś na nią, czy też  nie. Jeśli tak – masz przeciwciała i możesz być spokojna. Jeśli nie wiesz, czy ją przeszłaś, lekarz powinien zlecić badanie krwi na obecność przeciwciał anty-VZV, które da jasność. Jeśli wiesz, że na ospę nie chorowałaś – na kilka tygodni przez zajściem w ciążę wykonaj szczepienie przeciw ospie wietrznej (porozmawiaj o tym z lekarzem). Unikaj też kontaktu z osobami chorymi na ospę, a jeśli się to nie udało – zauważysz u siebie objawy ospy, bądź podejrzewasz ją u siebie, koniecznie zgłoś się do lekarza.