Zaparcia u dzieci są powszechnie znanym problemem. Wiele mam szuka skutecznych sposobów w celu powrócenia regularności wypróżnień u ich dzieci. Prostym sposobem może okazać się dieta. Kilka prostych modyfikacji może przywrócić prawidłowy rytm wypróżnień.

Kiedy mówimy o zaparciach?

O zaparciach mówimy wtedy, kiedy wypróżnienie występuje rzadziej niż dwa razy w tygodniu lub/i u dziecka zauważamy duży wysiłek związany z oddaniem stolca. Problem ten dotyka wiele dzieci. Większość przypadków to zaparcia czynnościowe - przewlekłe, których główną przyczyną jest wadliwe żywienie oraz świadome powstrzymywaniem się od oddania stolca w celu uniknięcia bólu i dyskomfortu. Zbyt mała ilość płynów, błonnika pokarmowego i tłuszczy upośledza motorykę jelit. Błędy żywieniowe prowadzą do wolniejszego przechodzenia mas kałowych przez jelita, które stają się twarde, suche, trudne do wypróżnienia. Rzadziej przyczyną zaparć u dzieci mogą być choroby, wśród których najczęściej rozpoznaje się: alergię na białko mleka krowiego, celiakię (choroba trzewna), niedoczynność tarczycy, chorobę Hirschsprunga (wrodzone schorzenie unerwienia jelita), cukrzycę czy  mukowiscydozę. Zaparcia mogą również wystąpić w trakcie chorób przebiegających z gorączką i  chorób zakaźnych.

Żywienie w zaparciach hipokinetycznych:

Najczęstszą przyczyną zaparć u dzieci są zaparcia hipokinetycze, polegające na zwolnieniu ruchów jelit, a w konsekwencji nadmiernego wchłaniania wody i zagęszczania mas kałowych w jelicie grubym. Stole oddawany jest w postaci suchych wałków. U większości dzieci zaburzenia te ustępują po wprowadzeniu kilku zmian w jadłospisie. W diecie niemowląt cierpiących na zaparcia należy wcześniej wprowadzić soki z owoców (sok jabłkowy, gruszkowy), warzyw oraz zup warzywnych w formie przecierów.

Przygotowując posiłki nie należy zapomnieć o dodatku tłuszczu-masła, oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego. Dodane tłuszcze zwiększają „poślizg” w jelitach ułatwiając tym samym przejście masą kałowym do odbytu. Należy zwrócić uwagę na ilość i rodzaj podawanych płynów.

Wskazane są płyny podawane na czczo: woda przegotowana, delikatny napar z kopru włoskiego i rumianku oraz wspomniane soki owocowe i warzywne. Ważna jest również ilość podawanych płynów, dla dzieci 1-3 letnich ilość płynów nie powinna  być mniejsza niż 1250 ml na dzień (woda, soki, napary, zupy, warzywa i owoce). Kiedy mama karmi dziecko mlekiem modyfikowanym warto wybierać te mieszanki, które zostały zbogacone probiotykami. W diecie dzieci starszych należy zwrócić uwagę czy ilość błonnika jest odpowiednia dla wieku dziecka. Według najnowszych norm, dieta dziecka 1-3 letniego powinna zawierać 10g błonnika na dobę. Przykładową ilość błonnika dostarcza jadłospis w którym uwzględniono:

1.  chleb graham (70g- 2 kromki), kasza gryczana (30g-garść) i buraczki czerwone (180g-szklanka) lub

2.  chleb mieszany ze słonecznikiem (70g-2 kromki), fasolka szparagowa z masłem (150g), małe jabłko (60g).

Prawidłowa ilość błonnika wspomaga procesy fermentacyjne rozpulchniające zbite masy kałowe oraz zwiększa jego objętość czyniąc stolec łatwiejszy do wypróżnienia. W posiłkach dziecka 1-3 letniego powinny znaleźć się: razowe pieczywo oraz kasze gruboziarniste. Do diety dzieci w tym wieku można wprowadzić siemię lniane. Należy je podawać na czczo najlepiej ugotowane, bądź zaparzone, które przyjmie postać specyficznego kleistego żelu. Dobrym pomysłem jest również przygotowanie wody z miodem oraz kompotu z suszonych owoców.

Napoje fermentowane mleczne takie jak jogurt naturalny, kefir również korzystnie wpłyną na pracę przewodu pokarmowego. Dietę dzieci starszych można urozmaicić poprzez suszone owoce: śliwki, morele i rodzynki. Stanowią źródło cennych składników odżywczych, a dzięki zawartości błonnika ułatwią wypróżniania.

Zaparcia kurczowe:

W zaparciu kurczowym, jelito zaciska się wokół mas kałowych, prowadząc często do stanów zapalnych błony śluzowej. Kał oddawany jest w postaci małych grudek lub cienkiego ołówka. W zaparciu kurczowym mogą również występować wolne stolce.

Jeśli dziecko oddaje kał w postaci grudek lub cienkiego ołówka z diety dziecka należy wykluczyć produkty drażniące przewód pokarmowy mechanicznie jak i chemicznie oraz termicznie. Błonnik podaje się wyłącznie w postaci warzyw i owoców rozdrobnionych i gotowanych. Dodatkowo zaleca się produkty wzmagające fermentację w jelitach: woda z miodem o temperaturze pokojowej, soki owocowe, warzywne, jogurt naturalny, kefir, woda. Korzystne działanie mają tłuszcze dodane do gotowych potraw. Z diety należy wykluczyć: pieczywo razowe, grube kasze, owoce i warzywa wzdymające (nasiona roślin strączkowych, warzywa kapustne, cebulowe, ogórki, czereśnie) oraz  potrawy smażone, zapiekane i grillowane, sery dojrzewające oraz  owoce ze skórką. Posiłki należy podawać w temperaturze pokojowej. W stanie zaostrzenia na kilka dni należy wykluczyć z diety mięso.

Produkty, których należy unikać w obu rodzajów zaparć to:

·   Słodzone napoje kolorowe, mocna herbata, kakao

·   Ryż biały, płatki ryżowe, kasza manna, mąka ziemniaczane i produkty z jej wykorzystaniem np. budynie

·  Pieczywo cukiernicze, pieczywo jasne

·  Czekolada, słodycze z dodatkiem czekolady

·  Jagody

·  Warzywa kapustne oraz suche nasiona roślin strączkowych –nasilają wzdęcia zwiększając dyskomfort

Dietetyk mgr Anna Brończyk-Puzoń