10 dziecięcych umiejętności, które rozwijają gry planszowe

Zewsząd otaczają Cię komunikaty o zbawiennym wpływie gier na rozwój dziecka? Obserwujesz rynek planszówek i zastanawiasz się, którą grę wybrać? A może interesuje Cię, jakie konkretne umiejętności można ćwiczyć, bawiąc się przy planszy? Poniżej znajdziesz krótki przewodnik po najważniejszych kompetencjach dzieci, których rozwój przypada na okres przedszkolny i wczesnoszkolny, a także po grach, które mogą pomóc w ich szlifowaniu, zapewniając jednocześnie doskonałą zabawę.

1. Planowanie czyli opracowywanie strategii

Planowanie, czy też opracowywanie strategii, to jedna z umiejętności wykorzystywanych najczęściej w nowoczesnych grach planszowych. Czasy gdy rola grającego sprowadzała się wyłącznie do przesuwania pionka o liczbę pól wskazaną na kostce, już dawno minęły. Obecnie większość gier zachęca nas do podejmowania wielu decyzji, które aktywnie wpływają na nasz ostateczny wynik.

Przykładem takiej gry może być Wsiąść do Pociągu: Pierwsza podróż, która polega na budowaniu tras na mapie Europy. Aby połączyć ze sobą dwa miasta, musimy zdobyć karty w odpowiednim kolorze, a następnie zagrać je w odpowiednim momencie. To doskonały trening budowania prostych strategii i realizowania ich, a także wstęp do trudniejszych gier z serii, które wymagają podejmowania bardziej zaawansowanych decyzji.

2. Logiczne myślenie

Z planowaniem nierozerwalnie związane jest również logiczne myślenie, czyli umiejętność przewidywania skutków działań – zarówno własnych, jak i tych podejmowanych przez inne osoby. Chcąc rozwijać tę umiejętność u naszych dzieci, warto sięgnąć po klasyczne gry logiczne takie jak szachy czy warcaby.

Na rynku znajdziemy również wiele świeżych wariacji na ten temat, takich jak chociażby popularny Abalone. To dwuosobowa gra, w której będziemy starali się wypchnąć 6 kul przeciwnika poza planszę. Aby to osiągnąć, możemy przemieszczać 1, 2 lub 3 własne bile, a gdy w rzędzie mamy ich więcej niż przeciwnik, możemy przepychać także jego kule. Dzięki prostym zasadom Abalone jest grą niezwykle uniwersalną, a jego poziom trudności zależy od umiejętności i zaangażowania uczestników.

3. Planowanie przestrzenne

Jeszcze innym rodzajem myślenia strategicznego jest planowanie przestrzenne, czyli takie, które wiąże się z zagospodarowaniem pewnego obszaru. Jego rozwijanie z pewnością przysłuży się dziecku podczas nauki matematyki, gdy w grę będą wchodziły bardziej zaawansowane figury geometryczne.

Do takiego treningu możemy wykorzystać wszelkie łamigłówki logiczne takie jak na przykład Kotobirynt – gra, w której będziemy pomagali bezdomnym kociakom. Naszym zadaniem jest tak poprzestawiać planszę (sieć kanałów), by utworzyć nieprzerwaną drogę od kota do właściciela. Oprócz dążenia do własnych celów, w Kotobiryncie ważne jest również, aby nie pomagać zanadto przeciwnikom, dzięki czemu nasze planowanie musi obejmować kilka ruchów do przodu.

4. Koncentracja

Gry to również doskonałe narzędzie do ćwiczenia naszej koncentracji, czyli zdolności do utrzymania uwagi na konkretnym zadaniu. Dla wielu dzieci jest to trudne, ale nie ma się co przejmować – tę umiejętność można ćwiczyć! Najlepszym narzędziem w tym celu będą szybkie gry karciane, zabawne i angażujące, by dodatkowo zachęcić dziecko do zabawy.

Jednym z takich tytułów są Palce w pralce. Podczas rozgrywek w uczestnicy klaszczą i wystukują rytm. Jednocześnie pokazują gesty, które mają na swoich kartach i przekazują kolejkę dalej, wywołując pozostałych graczy ich gestami. Wywołany gracz musi odpowiedzieć swoim gestem i przekazać kolejkę do kolejnej, wybranej osoby. Aby wygrać, należy wykazać się nie lada refleksem, zmysłem obserwacji i pamięcią, aby jak najszybciej reagować, gdy przyjdzie nasza kolej.

5. Zapamiętywanie

Skoro mowa o koncentracji, nie sposób nie wspomnieć o nierozerwalnie z nią związanym zapamiętywaniu. To kompetencja kluczowa nie tylko dla osiągania sukcesów szkolnych, ale dla całego naszego życia, pozwala bowiem szybciej przyswajać informacje i lepiej adaptować się do zmieniającej się sytuacji.

Na szczęście gier wspierających trening pamięci jest całe mnóstwo, a wśród nich prym wiodą te, które pozwalają również utrwalać wiedzę. W tym celu powstała seria BrainBox, w której znajdziemy pełen przekrój edukacyjnych narzędzi do poszerzania wiedzy z zakresu słownictwa, matematyki, geografii czy wiedzy o świecie. Każde pudełko to 55 kart, które z jednej strony mają obrazek (należy przyjrzeć mu się przez określony czas), a z drugiej zestaw pytań, sprawdzających naszą pamięć, spostrzegawczość i wiedzę.

6. Refleks

Umiejętność utrzymania uwagi wiąże się z jeszcze jedną ważną kompetencją, jaką jest refleks, czyli szybkość, z jaką reagujemy na bodźce. Jej rozwijanie jest niezwykle przyjemne, zwłaszcza jeśli wykorzystamy w tym celu dynamiczne gry karciane, przy których nie sposób przestać się śmiać. Jednym z takich tytułów jest Jungle Speed – gra, w której musimy uważnie obserwować pojawiające się na stole symbole. Każdy z graczy będzie kolejno odkrywał kartę z obrazkiem, a gdy na stole pojawią się dwie identyczne grafiki, ich właścicieli czeka pojedynek o to, kto szybciej chwyci totem stojący na środku stołu. Kto pierwszy, ten lepszy!

7. Umiejętności społeczne

Jako że gry w samym założeniu są rozrywką towarzyską, zabawa z nimi wspiera również rozwój dziecięcych umiejętności społecznych. Grając w planszówki maluchy uczą się przestrzegania reguł, a także tego, że nie zawsze mogą wygrywać. Gry pozwalają też zaobserwować, jak wygląda zdrowe współzawodnictwo.

A jeśli chcemy, by nasze dziecko dodatkowo uczyło się empatii i przyjmowania perspektywy drugiej strony, sięgnijmy po kalambury, takie jak na przykład Imago Family. W przypadku tej gry wylosowane hasła przekazujemy nie za pomocą mowy czy gestów, a z wykorzystaniem przezroczystych kart z symbolami, które możemy na siebie nakładać. To nie tylko doskonałe ćwiczenie nieszablonowej komunikacji, ale także przewidywania toku myślenia innych osób.

8. Poczucie sprawczości

Ważną, choć często niedocenianą umiejętnością, doskonale kształtującą się podczas grania w planszówki, jest również poczucie sprawczości. W przypadku starszych dzieci może w tym celu posłużyć dowolna gra strategiczna, w której widzimy postęp i efekty naszych działań. Warto jednak zwrócić uwagę, by rozwijać tę kompetencję również u maluchów – im wcześniej, tym lepiej.

W tym celu mogą nam posłużyć Opowiadanki, czyli księga baśni, do której sami będziemy dobierali bohaterów. Kotek to odważny rycerz, a może samotny muzykant? Wiewiórka to ciekawska wiedźma czy niezdarna wojowniczka kung-fu? Charakterystyczne cechy postaci sprawiają, że bajka za każdym razem będzie wyglądała inaczej, a dziecko będzie miało okazję do obserwowania skutków swoich decyzji.

9. Kompetencja narracyjna

Skoro już jesteśmy przy bajkach, warto wspomnieć, że istnieją również gry wspierające rozwój mowy i kompetencję narracyjną naszych pociech. Na ich czele stoją oczywiście Story Cubes, czyli kości opowieści, które stanowią inspirację do tworzenia własnych, unikatowych historii.

Uczestnicy zabawy rzucają 9 kostkami i zaczynając od słów “Dawno, dawno temu…” snują opowieść luźno nawiązującą do wylosowanych w ten sposób obrazków. Zabawa ze Story Cubes nie ma jasnych reguł – każdy z nas może stworzyć własną opowieść, możemy też zdanie po zdaniu, skojarzenie po skojarzeniu dokładać cegiełki do jednej, wspólnej historii. Ogranicza nas jedynie nasza własna wyobraźnia!

10. Kreatywne myślenie

Wyobraźnia, czy inaczej kreatywne myślenie, to również ważna umiejętność, która przysłuży się naszym pociechom na każdym etapie życia. Wiążą się z nią nie tylko wszelkie talenty artystyczne, ale też sprawne adaptowanie się do zmian i umiejętność nieszablonowego rozwiązywania problemów. Warto więc wspierać rozwój kreatywności, na przykład poprzez zabawy oparte na skojarzeniach.

Jedną z nich jest Dixit – rodzinna gra karciana, w której będziemy wymyślać i odgadywać hasła związane z wieloznacznymi ilustracjami. Taka zabawa to również doskonała okazja, by porozmawiać o naszych skojarzeniach i jeszcze lepiej poznać współgraczy.