ZASIŁKI CHOROBOWE I REHABILITACYJNE ORAZ PEŁNA OCHRONA PRZED ZWOLNIENIEM
Ochrona pracownicy w ciąży i po porodzie
Pracownicy w ciąży przysługują zasiłki chorobowe i świadczenia rehabilitacyjne, a po urodzeniu dziecka zasiłek macierzyński
- Od 4 miesięcy przebywam na zwolnieniu lekarskim. Teraz okazało się, że jestem w 3 miesiącu ciąży. Lekarz uprzedził mnie, że z powodu zagrożenia ciąży powinnam aż do porodu być na zwolnieniu lekarskim. Boję się jednak, że nie będę mogła tak długo otrzymywać zasiłków chorobowych. Czy po wyczerpaniu okresu zasiłkowego pracodawca będzie mógł mnie zwolnić? Czy dostanę zasiłek macierzyński? - pyta czytelniczka
Czytelniczka nie musi się martwić. Pracodawca nie może zwolnić jej z pracy ani w czasie ciąży, ani w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, ani w czasie urlopu macierzyńskiego, apotem wychowawczego (ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm., w skrócie ustawa chorobowa).
Omówmy po kolei te etapy.
Najpierw zasiłek chorobowy
Każdy pracownik może otrzymywać nieprzerwanie zasiłki chorobowe do 182 dni (a wrazie gruźlicy do 270 dni). Obliczanie okresów zasiłkowych należy do pracodawcy, który wypłaca zasiłki. Do okresu zasiłkowego wlicza się również okres pobierania wynagrodzenia za czas choroby określonego w art.92 kodeksu pracy. Wynagrodzenie to pracodawcy muszą wypłacać swoim pracownikom do 33 dni w roku kalendarzowym.
bhp.xtd.pl
Prawo do takich samych okresów zasiłkowych mają również pracownice w ciąży. Obowiązujące przepisy nie przewidują dla nich dłuższych okresów zasiłkowych.
W ciąży - 100 proc. świadczenia
Kobiety w ciąży dostają 100-proc. wynagrodzenie za czas choroby oraz 100-proc. zasiłki chorobowe.
Świadczenia te pracodawca wypłaca na podstawie
druku ZUS ZLA, na którym lekarz wpisał kod literowy B, albo na podstawie odrębnego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży.
Jeżeli pracownica nie chce informować pracodawcy o wczesnej ciąży, może poprosić lekarza (na piśmie) o niewpisywanie na zwolnieniu lekarskim kodu B. Musi się jednak liczyć z tym, że wówczas jej wynagrodzenie za czas choroby, a następnie zasiłek chorobowy będzie wynosił 80 proc. podstawy wymiaru.
Gdy jednak przedstawi zaświadczenie lekarskie stwierdzające, od kiedy jest w ciąży, otrzyma wyrównanie świadczeń chorobowych wypłacanych w ciąży do 100 proc. podstawy wymiaru.
Jak obliczać podstawę wymiaru
Podstawy wymiaru zasiłku nie oblicza się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków tego samego rodzaju lub innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe.
Tak więc pracownica w ciąży przebywająca ciągle na zwolnieniach lekarskich będzie miała kolejne zasiłki chorobowe ustalane od tej samej podstawy wymiaru, która została obliczona na początku jej absencji chorobowej (art. 43 ustawy chorobowej).
Potem świadczenie rehabilitacyjne
Jeśli pracownica w ciąży wykorzystała w całości okres zasiłkowy, a nadal nie powinna pracować, to przez czas od zakończenia okresu zasiłkowego do porodu może otrzymać świadczenie rehabilitacyjne na ogólnych zasadach (art.18 ustawy chorobowej).
ZUS przyznaje świadczenie rehabilitacyjne maksymalnie przez 12 miesięcy. Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego dla kobiet w ciąży wynosi 100 proc. podstawy wymiaru.
Pracownik składa dokumenty w ZUS
Pracownik występujący oświadczenie rehabilitacyjne powinien złożyć w oddziale ZUS:
¦ wniosek oświadczenie rehabilitacyjne
na druku ZUS Np-7,
¦
druk N-10 (wywiad zawodowy dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego),
¦
druk N-9 (zaświadczenie o stanie zdrowia).
Co wypełnia pracownik i pracodawca
Pracownik wypełnia I część wniosku o świadczenie rehabilitacyjne. Natomiast pracodawca wypełnia II część wniosku oraz
druk N-10.
W II części wniosku pracodawca powinien podać:
¦ dane identyfikacyjne firmy (NIP iREGON),
¦ informacje o okresie niezdolności do pracy pracownika:
- okres, przez jaki pobierał on wynagrodzenie za czas choroby,
- okres, przez jaki pobierał zasiłek chorobowy,
¦ przewidywaną datę zakończenia okresu zasiłkowego pracownika lub, jeżeli okres zasiłkowy się skończył, datę zakończenia tego okresu.
Druk N-10 wypełnia w całości pracodawca. Pisze, czy pracownik pracuje w pełnym, czy w niepełnym wymiarze godzin, w jakich warunkach, jaki jest stopień ciężkości pracy (od lekkiej do bardzo ciężkiej) itd.
Co wypełnia lekarz
Druk N-9 wypełnia wyłącznie lekarz, który prowadzi leczenie pracownika.
Wniosek musi być na czas
Wniosek o świadczenie rehabilitacyjne wraz z kompletem dokumentów pracownik powinien złożyć w oddziale ZUS co najmniej na 6 tygodni przed końcem okresu zasiłkowego. To daje szansę, że ZUS wyda decyzję w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego w terminie zbliżonym do końca okresu zasiłkowego.
Jeżeli pracownik z opóźnieniem złożył wniosek o świadczenie rehabilitacyjne i w momencie zakończenia pobierania zasiłków chorobowych nie ma jeszcze decyzji dotyczącej świadczenia rehabilitacyjnego, to pracodawca może:
¦ albo zwolnić pracownika w związku z wyczerpaniem przez niego okresu zasiłkowego,
¦ albo poczekać na decyzję w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.
Pracodawca nie ma jednak takiej możliwości, gdy pracownica jest w ciąży. Nie może bowiem jej zwolnić (art. 177 k. p.).
Nieobecność usprawiedliwiona niepłatna
Jak ma postąpić pracodawca, gdy nie chce lub nie może zwolnić pracownicy po wyczerpaniu zasiłków chorobowych, a ta nie otrzymuje jeszcze świadczenia rehabilitacyjnego? Wówczas powinien wykazywać pracownicę
w raportach ZUS RSA z kodem przerwy w opłacaniu składek 151, co oznacza nieobecność usprawiedliwioną niepłatną.
Pracodawca oblicza świadczenie rehabilitacyjne
Gdy ZUS wyda decyzję przyznającą ciężarnej pracownicy świadczenie rehabilitacyjne, pracodawca powinien obliczyć jego wysokość.
Podstawą wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego jest podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, który poprzedzał to świadczenie. Podstawa podlega waloryzacji (art. 19 ustawy chorobowej). Ale uwaga:
¦ jeżeli wskaźnik waloryzacji jest równy lub mniejszy od 100 proc., wówczas podstawy wymiaru zasiłku się nie waloryzuje,
¦ jeżeli jest wyższy od 100 proc. - podstawę wymiaru zasiłku waloryzuje się.
Waloryzację zawsze ustala się na dzień nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.
Pracownica w ciąży będzie miała wypłacane świadczenie rehabilitacyjne do dnia poprzedzającego dzień porodu.
Uwaga, wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego jest ogłaszany raz na kwartał przez prezesa ZUS w Monitorze Polskim.
Przykład
Pracownica w ciąży nabyła prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od 21 marca 2007 r. W I kwartale 2007 r. wskaźnik waloryzacji wynosi 97,4 proc. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego tej pracownicy wynosi 2000 zł i nie zostanie zwaloryzowana. Ponieważ świadczenie rehabilitacyjne dla pracownicy w ciąży wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, to będzie to 2000 zł brutto. Gdyby pracownica nabyła prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w kwietniu 2007 r., czyli w II kwartale 2007 r., wówczas wskaźnik waloryzacji wynosiłby 109,7 proc. Wtedy podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego wyniosłaby po waloryzacji 2194 zł i świadczenie rehabilitacyjne brutto również byłoby w wysokości 2194 zł (100 proc. podstawy wymiaru).
W końcu zasiłek macierzyński
Pracownica w ciąży, której skończył się okres zasiłkowy, może również wystąpić przed porodem o udzielenie urlopu macierzyńskiego. Ma do tego prawo, bo może wziąć co najmniej dwa tygodnie urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu (art. 180 § 3 k. p.).
Jeśli jednak nie będzie chciała korzystać z urlopu macierzyńskiego przed porodem, to pracodawca nie może jej do tego zmusić.
W praktyce może się oczywiście zdarzyć, że urlop macierzyński przed porodem będzie krótszy niż dwa tygodnie.
W jakiej wysokości
Od dnia porodu pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński. Jeżeli jest ustalany bezpośrednio po świadczeniu rehabilitacyjnym, to podstawę jego wymiaru stanowi zwaloryzowana podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zawsze wynosi 100 proc. podstawy wymiaru.
Zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy, która w okresieubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko, przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego (art. 29 ust. 5 ustawy chorobowej).
Ile urlopu macierzyńskiego
Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
¦ 18 tygodni przy pierwszym porodzie,
¦ 20 tygodni przy każdym następnym porodzie,
¦ 28 tygodni w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie (art. 180 k.p.).
Przez cały okres urlopu macierzyńskiego pracownica powinna otrzymywać 100-proc. zasiłek macierzyński.
Na wypoczynkowym albo wychowawczym też nie zwolnisz
Pracodawca nie może zwolnić pracownicy, jeżeli zechce ona bezpośrednio po urlopie macierzyńskim wykorzystać urlop wypoczynkowy albo wystąpi o udzielenie urlopu wychowawczego. Pracodawca nie może bowiem wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika (art. 41 k.p.). Nie może też wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu (art. 1861 § 1 k.p.). ¦