Nadchodzą zmiany w urlopie rodzicielskim oraz opiece nad dzieckiem ze względów medycznych. Do sierpnia 2022 r. Polska musi bowiem wdrożyć unijną dyrektywę work-life balance, którą przyjął Parlament Europejski. Przewiduje ona między innymi nowe regulacje w zakresie urlopu rodzicielskiego.
Co to jest dyrektywa work-life-balance?
Dyrektywa work-life-balance to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców lub opiekunów. Została przyjęta w czerwcu 2019 roku. Termin jej wdrożenia upływa w sierpniu 2022 r.
Unijna dyrektywa work-life-balance przewiduje zmiany w zakresie urlopu rodzicielskiego oraz opiece nad dzieckiem ze względów medycznych. Ma pomóc pracownikom w złapaniu lepszego balansu między pracą a życiem prywatnym i rodzinnym.
Zmiany w urlopie rodzicielskim
Zmiany mają dotyczyć urlopu rodzicielskiego, z którego można skorzystać po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego (urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).
Zgodnie z dyrektywą unijną work-life balance powinien on przysługiwać w niezbywalnej części ojcu dziecka. Oznacza to, że każdemu z rodziców osobno mają przysługiwać dwa miesiące urlopu rodzicielskiego, które nie podlegają przeniesieniu. Ojcowie mieliby korzystać z 2 miesięcy urlopu rodzicielskiego. W przeciwnym razie ta część urlopu przepada. Nie można jej przenieść na matkę.
Obecnie urlop rodzicielski trwa 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodnie w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci. W całości może go wykorzystać także jedno z rodziców przed osiągnięciem przez dziecko wieku 8 lat.
Opieka nad dzieckiem ze względów medycznych
Również na podstawie dyrektywy work-life balance zostanie wydłużony okres tzw. opieki nad dzieckiem.
Obecnie rodzicom przysługują dwa dni (lub 16 godzin) urlopu, który można wziąć ze względów medycznych. Dyrektywa wydłuża ten czas do 5 dni i rozszerza krąg osób, które mogą z niego skorzystać na innych członków gospodarstwa domowego.
Urlop macierzyński
Urlop macierzyńskito uprawnienie rodzicielskie, które Kodeks Pracy przyznaje matce nowo narodzonego dziecka. Przysługuje pracownicy, przedsiębiorcy albo nawet zleceniobiorcy. Warunkiem jest opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe. Za czas urlopu macierzyńskiego otrzymuje się zasiłek macierzyński.
Co do zasady urlop macierzyński zaczyna się od dnia porodu, jednak kobieta w ciąży może przejść na urlop macierzyński na sześć tygodni przed planowaną datą porodu.
Po urodzeniu dziecka matka ma obowiązek wykorzystać 14 tygodni urlopu. Pozostała jego cześć przysługuje w takim samym stopniu matce, jak i ojcu, opiekunowi prawnemu lub innemu najbliższej członkowi rodziny.
Urlop macierzyński 2022 - zmiany
Zmiany w 2022 r. dotyczą także zasiłku macierzyńskiego. Rozszerzono grupę osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego i zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Zasiłek macierzyński należy się także w przypadku śmierci pracodawcy, kiedy osoby utraciły prawo do ubezpieczenia chorobowego, a urodziły dziecko po ustaniu ubezpieczenia.
Od 1 stycznia 2022 r. zrównano sytuację kobiet w ciąży, których umowa o pracę rozwiązuje się w związku ze śmiercią pracodawcy z sytuacją rozwiązania umowy w razie likwidacji lub upadłości pracodawcy.
Zgodnie z nowymi przepisami zwiększeniu ma ulec wysokość zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego: będzie wynosił 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Urlop tacierzyński
Urlop tacierzyński to potoczna nazwa części urlopu macierzyńskiego, którego nie wykorzystała matka dziecka. Jego długość jest uzależniona nie tylko d tego, w jakim wymiarze skorzysta z niego matka (ma ona obowiązek wykorzystać 14 tygodni). Ważna jest także liczba narodzonych dzieci.
Długość urlopu macierzyńskiego wynosi od 20 do 37 tygodni i uzależniona jest od liczby dzieci, które urodzą się podczas jednego porodu:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
Zasiłek na tacierzyńskim wynosi 100% podstawy wymiaru, czyli 100% średniego wynagrodzenia pracownika w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Wszystko wskazuje na to, że urlop tacierzyński 2022 będzie obowiązywał według dotychczasowych przepisów.
Urlop ojcowski
Z urlopem tacierzyńskim mylony jest urlop ojcowski. Przysługuje on ubezpieczonemu ojcu, niezależnie od tego, czy pracuje na umowę o pracę, cywilnoprawnej czy prowadzi własną działalność. Warunkiem jest odprowadzanie składek chorobowych do ZUS.
Długość urlopu ojcowskiego wynosi 14 dni. Można go wykorzystać w dwóch tygodniowych częściach lub jednorazowo - do ukończenia przez dziecko 2 roku życia.
O przyznanie urlopu mogą się ubiegać ojcowie po narodzinach lub przysposobienia dziecka. Należy go wykorzystać do momentu ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia lub do 24 miesięcy po uprawomocnieniu się decyzji o adopcji i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia.