Nowe badania przeprowadzone przez RCSI University of Medicine and Health Sciences pozwoliły naukowcom zidentyfikować czynniki, które już przy narodzinach dziecka pomagają przewidzieć ryzyko ADHD.
Co to jest ADHD?
ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder), czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to zaburzenie, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie. Jakie są objawy ADHD?
Objawy ADHD dzieli się na trzy główne grupy:
1. objawy nadruchliwości,
2. objawy zaburzeń koncentracji uwagi,
3. objawy nadmiernej impulsywności.
Aby spełnić kryteria rozpoznania, objawy muszą wystąpić przed 7. rokiem życia dziecka, trwać przez co najmniej 6 miesięcy, utrudniać codzienne funkcjonowanie i pojawiać się przynajmniej w dwóch różnych środowiskach, w których dziecko funkcjonuje. Rozpoznanie ADHD stawia się zwykle na podstawie kryteriów diagnostycznych klasyfikacji ICD-10.
Wczesne objawy, które pomagają przewidzieć ryzyko ADHD
W raporcie opublikowanym w czasopiśmie Development and Psychopathology przeanalizowano dane prawie 10 000 dzieci ze Stanów Zjednoczonych. Badanie Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) obejmowało dzieci urodzone w latach 2005-2009. Włączono je do badania w wieku 9-10 lat.
Rodziców dzieci zapytano o aspekty ciąży i porodu, jak również aktualny stan zdrowia psychicznego ich dziecka. Przeanalizowano różne informacje, które mogą pomóc w przewidywaniu zakresu objawów ADHD.
W rezultacie badacze z RCSI zidentyfikowali 40 czynników, które zazwyczaj są znane przy urodzeniu, w tym płeć dziecka, wiek rodziców, komplikacje podczas ciąży lub porodu, także ekspozycję dziecka w łonie matki na czynniki, takie jak dym papierosowy, narkotyki, choroby i nieprawidłowości w czasie ciąży. Innym kluczowym elementem badania było uznanie wpływu czynników społecznych, ekonomicznych i demograficznych na zdrowie matki i dziecka.
Naukowcy odkryli, że szczególnie pomocnych w przewidywaniu liczby objawów ADHD w dzieciństwie było 17 z 40 czynników.
Na przykład zwiększone ryzyko ADHD wiązało się z:
- piciem alkohlu przez kobietę w ciąży, paleniem tytoniu i zażywaniem narkotyków w czasie ciąży,
- powikłaniami w ciąży, takimi jak niedokrwistość, infekcje układu moczowo-płciowego i stan przedrzucawkowy, niski poziom żelaza we krwi
- przedwczesnym porodem i niską masą urodzeniową dziecka,
- płcią męską malucha,
- młodym wiekiem rodziców.
Mechanizmy biologiczne sugerowane w celu wyjaśnienia tych powiązań obejmowały dysregulację matczynej osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, nadmiar glikokortykosteroidów, zapalenie oraz niewystarczający dopływ tlenu i krwi do płodu, co może zmienić ekspresję genów płodu. Badacze podkreślają, że niemal połowie zidentyfikowanych solidnych predyktorów można było potencjalnie zapobiec (używanie substancji przez matkę, anemia, ZUM, młody wiek rodziców w chwili urodzenia).
Dr Niamh Dooley z Wydziału Psychiatrii RCSI wyjaśnił, że jak dotąd niewiele badań dotyczyło tego, w jaki sposób informacje prenatalne i porodowe mogą być przydatne w przewidywaniu ADHD. Niewiele badań próbowało też określić ilościowo, jak przydatne mogą być informacje prenatalne w przewidywaniu objawów ADHD u dzieci.
- Skupiliśmy się na łatwo dostępnych informacjach o ciążach i porodach, takich jak te, które można znaleźć w dokumentach medycznych. To sprawia, że nasze wyniki można porównać z innymi badaniami wykorzystującymi dokumentację medyczną i że są one istotne dla zdrowia publicznego.
Profesor Mary Cannon, profesor Epidemiologii Psychiatrycznej i Zdrowia Psychicznego Młodzieży w RCSI i współkierowniczka badania, skomentowała:
- Chociaż wyjaśniliśmy tylko do 10% zmienności objawów ADHD u dzieci, były to informacje zwykle dostępne przy urodzeniu. To pozwoli określić, które dzieci najbardziej potrzebują wsparcia.
Źródła: www.sciencedaily.com, artykuł "Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)", www.mp.pl, lek. Magdalena Miernik-Jaeschke, prof. dr hab. Irena Namysłowska