Rozwój fizyczny przedszkolaka

Okres przedszkolny to czas intensywnych zmian w rozwoju fizycznym dziecka. Składając jego ubranka zastanawiasz się czasami „Kiedy on z tego wyrósł?”.

Podglądasz jego zabawy w piaskownicy i widzisz, że coraz lepiej radzi sobie z budowaniem z piasku, a kiedy patrzysz, jak wchodzi po schodach, rozczulasz się nad precyzją jego ruchów i pierwszymi próbami wchodzenia naprzemiennie – tak, jak robią to dorośli.

Jak wygląda przedszkolak?

Dzieci w przedszkolu zdecydowanie różnią się miedzy sobą. Inaczej będzie wyglądał maluch, inaczej starszak. Dzieci z młodszych grup przedszkolnych mają charakterystyczne cechy budowy małego dziecka. Są to: duża głowa, długi tułów i krótkie kończyny. U dzieci 4- i 5-letnich sylwetka staje się proporcjonalna, obserwuje się szybkie tempo wzrostu - wydłużają się kości długie, z czasem przybywa masy mięśniowej. Niestety zarówno kościec, jak i mięśnie są jeszcze słabe i łatwo ulegają deformacjom. Zmienia się to z wiekiem.

Rozwój fizyczny przedszkolaka

Rozwój fizyczny dziecka w okresie przedszkolnym jest dynamiczny, ale nie równomierny, to znaczy nie przebiega w jednakowym tempie i rytmie. I tak o ile trzeci i czwarty rok życia charakteryzują zmiany o charakterze umiarkowanym, o tyle później następuje wyraźne nasilenie procesów rozwojowych.

Aby móc dokładniej śledzić zmiany, jakie zachodzą w rozwoju fizycznym Twego dziecka, warto zapoznać się z kolejnymi etapami i dynamiką rozwoju w okresie przedszkolnym.

W Polsce operuje się podziałem, w którym okres przedszkolny obejmuje dzieci pomiędzy 3. a 6. rokiem życia. Dokonując charakterystyki wieku przedszkolnego pod kątem rozwoju specjaliści rozpatrują dwie grupy wiekowe: dzieci młodsze - 3 i 4-letnie oraz starsze 5 i 6- letnie.

Mówiąc o rozwoju fizycznym dziecka warto odnieść się do trzech obszarów (samodzielność, motoryka duża i motoryka mała), które wzajemnie się przenikają, a w których można obserwować kolejne zmiany i postępy u dziecka.

Trzylatek

Samodzielność - co obserwujemy?

• samodzielnie myje i wyciera ręce (nie powinien moczyć przy tym ubrania)
• samodzielnie korzysta z toalety
• samodzielnie spożywa posiłki – trzyma kubeczek i pije z niego, łyżkę trzyma chwytem nakładkowym
• zakłada wybrane części garderoby

Jak wspierać dziecko w rozwoju umiejętności samoobsługowych?

• mycie i wycieranie rąk – rozmowa z dzieckiem, pokaz (również poprzez „mycie rąk” lalki), wprowadzenie atrakcyjnych przyborów toaletowych
• jedzenie – zabawa w karmienie lalki, misia
• ubieranie się – zabawa w ubieranie lalki, ludzików wyciętych w tektury – nauka kolejności zakładania ubrań, ograniczanie pomocy przy ubieraniu dziecka, udzielanie wskazówek „jeśli….., to będzie Ci łatwiej”, np. „jeśli przytrzymasz czapkę dwiema rękami, to będzie Ci łatwiej”
• korzystanie z toalety – trening czystości, nagradzanie sukcesów

Motoryka duża - co obserwujemy?

Rozwój motoryczny i poznawczy umożliwia dziecku intensywną eksplorację otoczenia, dlatego:

• dziecko chętnie podejmuje aktywności ruchowe (w tym okresie u wielu dzieci obserwuje się trudności z koordynacją i płynnością ruchów)
• coraz lepiej biega, omija przeszkody
• potrafi kręcić się wokół własnej osi, kucać, chodzić na palcach
• jeździ na trzykołowym rowerku

Motoryka mała - co obserwujemy?

• doskonalą się ruchy rąk
• dziecko chętnie rysuje – kreski, koło
• chętnie lepi z plasteliny – potrafi ulepić wałeczek
• nawleka duży koralik na sznurówkę

Czterolatek

Pomiędzy 4. a 5. rokiem życia wzrastają szybkość i zręczność, wytrzymałość. To początek okresu zwanego „głodem ruchu”

Gdzie można to zaobserwować?

• podczas spacerów – dziecko skacze, biega, ucieka, a rodzic niekiedy zostaje daleko w tyle
• proste ruchy tworzą kombinacje ruchowe – bieg i skok, chwyt i rzut
• samodzielnie wchodzi na i schodzi ze schodów – stawia nogi naprzemiennie
• doskonali umiejętność rzucania i łapania piłki
• często zmienia aktywność ruchową
• rozwijają się umiejętności w zakresie motoryki małej – rysowanie, wycinanie, nawlekanie koralików
• rysunki coraz bardziej przypominają rysowane przedmioty, postać człowieka ma już głowę, tułów, nogi i ręce

Pięciolatek

W wieku przedszkolnym obserwuje się wzrost sprawności motorycznej. Szczególnie dynamicznie zaznacza się około 5. roku życia, zwanego złotym okresem w rozwoju ruchowym dziecka.

• dalszy ciąg okresu zwanego „głodem ruchu”
• dziecko swobodnie porusza się, jest samodzielne w zakresie samoobsługi (mogą pojawiać się trudności z wiązaniem sznurowadeł czy zapinaniem guzików)
• coraz bardziej wyraźne stają się zmiany w proporcji części ciała – następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybkiego tempa wzrostu kończyn
• wzrost sprawności ruchowej dziecka, opanowane już czynności ulegają doskonaleniu (ruchy coraz bardziej płynne i lepiej skoordynowane)
• rozwój motoryki małej obserwowany jest głównie w zakresie samoobsługi oraz w zakresie rysowania i pisania

Sześciolatek

6- letnie jest bardzo aktywne,  a także bardziej silne, wytrzymałe, a jego działania odznaczają się jeszcze większą precyzją i koordynacją ruchową.

• dziecko ubiera się samodzielnie
• doskonali się umiejętność zachowania równowagi podczas ruchu (równowaga dynamiczna) oraz równowagi statycznej (np. stanie na jednej nodze)
• ruchy stają się płynne i skoordynowane
• doskonali się sprawność grafomotryczna (motoryka mała) – ręce „przygotowują się” do rozpoczęcia nauki pisania
• zapina guziki bez kontroli wzroku (kieruje ruchami rąk)
• jeździ na dwukołowym rowerze
• w rysunkach obserwuje się udoskonalony schemat (bez zachowania proporcji, wielkości i stosunków przestrzennych)

Jak wspierać przedszkolaka w rozwoju motoryki dużej?

• nie hamuj aktywności swojego dziecka
• pozwól mu na doświadczenie konsekwencji pewnych aktywności – oczywiście z rozsądkiem. Dziecko najlepiej uczy się przez doświadczenie.
• stwarzaj mu różnorodne okazje do doskonalenia motoryki dużej. To ważny okres dla budowania schematu i świadomości własnego ciała.

Jak wspierać przedszkolaka w rozwoju motoryki małej?

• doskonaląc motorykę dużą doskonalimy również ruchy ręki
• warto zachęcać dziecko do różnych aktywności – „asystent” podczas prac domowych
• pozwól na „szaleństwa” – malowanie rękami na dużym kartonie, lepienie budowli
  z różnych mas – plastelina, ciasto.