Dziecko przestaje oddychać podczas płaczu. Wszystko o bezdechu afektywnym

Najczęściej mechanizm wygląda tak, że dziecko podczas płaczu nagle robi wdech i „przestaje oddychać”. Przy nasilonym płaczu dochodzi do hiperwentylacji płuc. Czasem rodzice dwulatków mają poczucie, że maluch robi im na złość. Nie, ta reakcja nie jest zależna od jego woli.

Atak kończy się zwykle w ciągu 30-60 sekund i kiedy dziecko w końcu złapie oddech, zaczyna płakać lub krzyczeć. W niektórych przypadkach maluszki tracą przytomność i zdarza się, że dziecko sztywnieje i dostaje drgawek. Kiedy to nastąpi, ciało się rozluźnia i automatycznie zaczyna oddychać.

Tego typu bezdechy mogą się zdarzać kilka razy dziennie, ale mogą być również jednorazowym incydentem. Sporo niemowląt do 6 miesiąca, życia może mieć bezdech afektywny, natomiast u 90% z nich zniknie w okolicy 6 roku życia.

Niektóre przypadki bezdechu afektywnego mogą być związane z niedokrwistością spowodowaną zbyt małą ilością żelaza we krwi. Wystarczy zrobić badanie, żeby sprawdzić, czy to może być przyczyną.

Wstrzymywania oddechu zazwyczaj się nie leczy, bo nie niesie ze sobą żadnych szkodliwych skutków dla pracy mózgu. Jednak są sytuacje, kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

• Zachowaj spokój - twój poziom stresu wpływa na dziecko poprzez mechanizmy neurobiologiczne (współregulacja emocjonalna)
• Nie potrząsaj niemowlęciem ani dzieckiem - to nie powstrzyma bezdechu, a może spowodować obrażenia
• Nie wkładaj niczego do ust dziecka
• Zapewnij bezpieczeństwo fizyczne - weź dziecko na ręce, aby uniknąć upadku podczas ewentualnego omdlenia
• Zastosuj stymulację oddechową - spróbuj gwałtownie dmuchnąć w buzię maluszka, nawet kilkukrotnie Komunikacja podczas napadu:
• Mów spokojnie i łagodnie do dziecka - badania pokazują, że znajomy głos może aktywować mechanizmy kojące w układzie nerwowym
• Używaj prostych, uspokajających słów - "Jestem tutaj", "Zaraz będzie dobrze"
• Pamiętaj o współregulacji - dziecko odbiera twoje emocjonalne sygnały i może się nimi zarażać 

Jak zmniejszyć ryzyko kolejnych napadów: 

Pomagaj dziecku rozumieć emocje:

• Nazywaj to, co czuje: "Widzę, że jesteś zły", "To Cię zasmuciło"
• Ucz prostych sposobów, które pomagają się wyciszyć :  "Weźmy głęboki oddech razem"
• Dbaj o rutynę -  dzieci czują się bezpieczniej, gdy wiedzą, czego się spodziewać

Stwórz spokojne otoczenie:

• Unikaj zbyt dużo bodźców naraz - głośnej muzyki, migających świateł, tłumu ludzi
• Pilnuj regularnych posiłków i drzemek - głodne i zmęczone dziecko łatwiej się denerwuje
• Staraj się przewidywać sytuacje, które mogą go zdenerwować i przygotowuj na nie stopniowo

Bezdech afektywny jest zjawiskiem związanym z niedojrzałością układu nerwowego u małych dzieci. Badania neurobiologiczne pokazują, że za ten mechanizm odpowiedzialne są struktury pnia mózgu kontrolujące automatyczne funkcje oddechowe oraz ośrodki emocjonalne w układzie limbicznym. 

U dzieci do 6. roku życia połączenia między korą przedczołową a układem limbicznym są jeszcze słabo rozwinięte, co utrudnia regulację emocjonalną i może prowadzić do tak dramatycznych reakcji fizjologicznych.

Naukowcy wykazali, że podczas bezdechu afektywnego dochodzi do aktywacji autonomicznego układu nerwowego, szczególnie układu współczulnego, co powoduje gwałtowne zmiany w częstości akcji serca i ciśnieniu krwi. Jednocześnie niedojrzały jeszcze ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym może "zapomnieć" o konieczności kontynuowania oddychania.

Najczęściej u dzieci występuje odmiana sina. To właśnie te napady obserwujesz u większości dzieci. Zdarzają się u 85% maluchów z bezdechem afektywnym. Dziecko reaguje tak na złość lub frustrację, rzadziej na ból. Maluszek intensywnie płacze, przez co za szybko oddycha Pojawiają się "mroczki" przed oczyma, zasinienie wokół ust, zawroty głowy, osłabienie mięśniowe i może dojść do chwilowej utraty przytomności.

Rzadziej pojawia się odmiana blada. Obserwuje się ją tylko u 15% dzieci z tym problemem. Najczęściej wywołuje ją ból lub strach. Dziecko wcale nie musi głośno płakać - wystarczy, że się przestraszy lub odczuje ból, np. podczas szczepienia. Maluch wcale nie musi płakać. Jego tętno spada, a charakterystyczną cechą jest bladość przed i podczas omdlenia. Po odzyskaniu przytomności dziecko może być bardzo zmęczone i oblane tzw. zimnym potem. U pewnej grupy dzieci z tym rodzajem napadów występują omdlenie również, kiedy są nastolatkami, a nawet dorosłymi ludźmi.

Bezwzględnie po pierwszym napadzie:

• Każdy pierwszy epizod bezdechu afektywnego wymaga konsultacji lekarskiej w celu ustalenia prawidłowej diagnozy i wykluczenia innych przyczyn

Napady wymagające pilnej konsultacji:

• Dziecko młodsze niż 6 miesięcy - napady rzadko obserwuje się przed 6. miesiącem życia, więc wymagają szczególnej uwagi diagnostycznej
• Napady powikłane drgawkami - dziecko z napadami powikłanymi często trafia na konsultację do neurologa ze względu na podobieństwo do napadów padaczkowych

• Przedłużająca się utrata przytomności - gdy dziecko traci przytomność na dłużej niż minutę podczas napadu bezdechu

  Sytuacje wymagające rozszerzonej diagnostyki:

• Napady bez wyraźnego wyzwalacza emocjonalnego - napady padaczkowe pojawiają się niezależnie od zadziałania jakichś bodźców, w przeciwieństwie do bezdechu afektywnego
• Podejrzenie innych schorzeń - bezdechy mogą być objawami pewnych schorzeń, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy, przerost migdałków czy też wady serca
• Dziecko wygląda na zdezorientowane po napadzie lub jest nietypowo zmęczone

Zalecana diagnostyka:
 W przypadkach wymagających diagnostyki warto zaplanować konsultację kardiologa i neurologa, rozważyć wykonanie badania EKG, EEG i obrazowania OUN oraz wykonać badania krwi, w tym ocenić obecność niedoboru żelaza

Praktyczna rada dla rodziców: 
Bardzo pomocne jest nagranie epizodu telefonem komórkowym czy kamerą, ponieważ lekarz rzadko ma okazję obserwacji chorego podczas napadu. Pamiętaj: Utrata przytomności przez dziecko wymaga dokładnej diagnostyki w celu ustalenia przyczyn, ale nie oznacza to, że każdy napad jest niebezpieczny - to po prostu konieczna ostrożność medyczna.

_{Bibliografia
Borkowska, J. (2012). Napady afektywnego bezdechu. Pediatria po Dyplomie, 16(2), 39-43.
Medycyna Praktyczna (2016). Czy dziecko, u którego występują napady afektywnego bezdechu, wymaga diagnostyki? 
Bowlby, J. (2007). Przywiązanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.}