Czy warto kąpać noworodka od razu po porodzie?

Eksperci są zdania, że kąpiel noworodka zaraz po porodzie nie jest ani konieczna, ani wskazana. Powołują się na badania naukowe. To dlatego odchodzi się od tego zwyczaju, a położne kąpią noworodki od razu po przyjściu na świat wyłącznie w niektórych szpitalach bądź w szczególnych okolicznościach.

Pierwszą kąpiel noworodka warto odroczyć. Może się ona odbyć zarówno w szpitalu, na przykład po upływie doby czy dwóch, jeżeli dziecko urodziło się przez cesarskie cięcie, jak i po powrocie do domu, w zaciszu własnej łazienki. Opóźnione kąpanie noworodka jest zgodne z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia i oparte na badaniach medycznych. Dlaczego warto poczekać z pierwszą kąpielą noworodka?

Pierwsza kąpiel noworodka a maź płodowa

Po porodzie skórę noworodka pokrywa maź płodowa (vernix caseoas), która stanowi ochronę przed patogenami. Aby się wchłonęła, potrzebuje trochę czasu. Maź ma działanie podobne do antybiotyku, między innymi dzięki zawartości laktoferyny. Cząsteczki w niej zawarte chronią organizm przed grzybami i bakteriami, na przykład przez E.coli, paciorkowcami czy Candida albicans.

Badania pokazały, żemaź obniża pH skóry i utrzymuje właściwy poziom jej nawilżenia. Pozostawienie jej przez pierwszą dobę zapewnia skórze dziecka lepsze nawilżenie i wyższą ochronę przed patogenami niż ma to miejsce w przypadku skóry maluchów wykąpanych tuż po porodzie.

Odroczenie kąpieli pomaga w karmieniu piersią

Badania naukowe wykazały również, że opóźnianie kąpieli noworodka sprzyja sukcesowi związanemu z karmieniem piersią. Tym samym zbyt szybka kąpiel może negatywnie wpłynąć na laktację i powodzenie tego sposobu żywienia malucha.

Noworodki przystawiane do piersi w ciągu pierwszych trzydziestu minut po porodzie szybciej uczą się odruchów ssania mleka z piersi. Ma to związek z tym, że kiedy dziecko znajduje się w macicy mamy, stale i rytmicznie wysysa płyn owodniowy i połyka go. Jeśli od razu jest karmione piersią, wciąż pamięta, jak to robić. Jeśli mija więcej czasu, a maluch po urodzeniu płacze i oddycha powietrzem, zaczyna zapominać jak ssać i połykać. Dlatego tak ważne jest, by dziecko po narodzinach wciąż przebywało blisko mamy, najlepiej skóra do skóry.

Bliskość mamy najważniejsza w pierwszych chwilach życia noworodka

Po przyjściu na świat dziecko potrzebuje być blisko mamy z jeszcze innego powodu. Chce czuć jej ciepło i zapach, słyszeć głos oraz bicie serca. To daje mu poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, umożliwia łagodne przejście z brzucha mamy do świata zewnętrznego. Pozwala na zbudowanie wyjątkowych więzów.

Noworodek, który po trudach porodu jest rozdzielany z mamą i zabierany do kąpieli, przeżywa stres. Czym się to objawia? Wzrasta tętno i ciśnienie, uwalnia się hormon stresu, a noworodek oddycha szybciej - jest zdenerwowany. Pierwsze minuty życia maluch powinien spędzać z mamą, a nie pielęgniarką czy położną. Jeżeli dziecko nie potrzebuje pomocy w oddychaniu lub wykonania ważnych zabiegów, po narodzinach zawsze powinno być blisko mamy.

Pierwsza kąpiel noworodka a temperatura ciała

Noworodek ma problem z uregulowaniem i kontrolowaniem temperatury ciała. Zabieranie go do kąpieli sytuację komplikuje. Trzeba pamiętać, że w łonie matki było mu znacznie cieplej niż na zewnątrz. Nie warto narażać dziecka na dodatkowe obniżanie temperatury ciała. Zbyt wczesne kąpanie dziecka może powodować hipotermię.

Zbyt szybka kąpiel noworodka może spowodować spadek cukru

Zbyt wczesne kąpanie dziecka może wpłynąć na spadek poziomu cukru we krwi, co grozi uszkodzeniami neurologicznymi. Dlaczego tak się dzieje? W ciągu pierwszych kilku godzin po urodzeniu dziecko przystosowuje się do życia poza macicą. Między innymi musi  poradzić sobie z utratą łożyska, które jest źródłem cukru we krwi.

Dodatkowo kąpiel prowokuje uwalnianie hormonów stresu, co z kolei może spowodować spadek cukru we krwi. W rezultacie dziecko staje się śpiące, a jeśli ma problem, by się obudzić na karmienie, sytuacja się komplikuje – spadek cukru we krwi jest jeszcze większy. Niemowlęta przytulone do mamy zdecydowanie lepiej to kontrolują.

Pierwsza kąpiel noworodka w domu

Pierwsza kąpiel noworodka może się odbyć w szpitalu - czasem jest to konieczne. Plusem tej sytuacji jest możliwość podpatrzenia, jak czynności pielęgnacyjne wykonuje wykwalifikowany personel medyczny.

Opóźnione kąpanie nie wszędzie jest standardem, ale zawsze można poprosić o taką możliwość. Wówczas rodzice mogą zdecydować, czy ich dziecko zostanie wykąpane nieco później, ale przed wyjściem ze szpitala, czy też w domu.

Jak powinna wyglądać pierwsza kąpiel dziecka w domu?

Jak powinna wyglądać pierwsza kąpiel dziecka w domu? Najważniejsze jest, by się do niej dobrze przygotować. Co zrobić?

Trzeba zadbać o to, by w łazience panowała odpowiednia temperatura. Ta nie może być niższa niż 22 stopnie Celsjusza. W pomieszczeniu nie może być przeciągów.

Należy przygotować wanienkę, nalać do niej niewielką ilość wody (można dodać emolient), rozłożyć na dnie pieluszkę tetrową. Temperatura wody do kąpieli nie powinna przekraczać 37 stopni Celsjusza. Bardzo ważne jest, by wanienka stała na stabilnym podłożu.

Wszelkie niezbędne akcesoria do kąpieli warto umieścić w zasięgu ręki. Potrzebne będą środki do mycia (łagodne, bezpieczne, odpowiednie dla dzieci od 1. dnia życia, najlepiej w płynie), ręcznik, pieluszki i ubranko.

Jak kąpać noworodka? Należy zanurzyć dziecko w wodzie z dodatkiem środka myjącego i delikatnie je obmywać, nie pocierając skóry, która jest bardzo delikatna, wrażliwa i podatna na uszkodzenia. Mycie ciała dziecka rozpoczyna się od twarzy, a kończy na pośladkach. Kąpiel noworodka nie powinna trwać dłużej niż 5 minut. Po kąpieli trzeba szybko owinąć noworodka w ciepły ręcznik.  

Wsparcie merytoryczne: Delaying Baby’s First Bath: 8 Reasons why doctors recommend waiting up to 48 hours before bathing a newborn