Śmierć łóżeczkowa. Jak zapobiegać?

Widmo śmierci łóżeczkowej niemowląt (SIDS) paraliżuje strachem wielu rodziców. Trudno się dziwić - wiele w tej kwestii pytań bez odpowiedzi. Choć nie do końca wiadomo, co jest przyczyną SIDS, można zmniejszać ryzyko jego wystąpienia. Czym jest zespół nagłego zgonu niemowląt? Jak mu zapobiegać? Na co zwracać szczególną uwagę? Przeczytaj.

Co to jest "śmierć łóżeczkowa"?

Śmierć łóżeczkowa, zespół nagłego zgonu niemowląt, SIDS (od ang. sudden infant death syndrome) to nagła śmierć pozornie zdrowego niemowlęcia w czasie snu.

Zjawisko śmierci łóżeczkowej u małych dzieci nie jest powszechne czy częste. Szacuje się, że SIDS dotyczy 0,03% nowonarodzonych dzieci, a występuje najczęściej między 1. a 3. miesiącem życia.

SIDS może wystąpić u dziecka z osobniczą podatnością, pod wpływem czynnika wyzwalającego, w krytycznym momencie rozwoju.

Jeśli u zmarłego podczas snu dziecka nie udaje się ustalić bezpośredniej przyczyny zgonu, diagnozuje się Zespół nagłego zgonu niemowląt.

Jakie są przyczyny śmierci łóżeczkowej?

Choć naukowcy nie podają skutecznej metody, która zapobiegałaby śmierci łóżeczkowej (SIDS), to znaleźli przyczyny, które mogą ją powodować. Pamiętajmy jednak, że niestety wciąż są to jedynie hipotezy.

Co zwiększa ryzyko śmierci łóżeczkowej niemowlęcia?

Specjaliści ustalili, jakie są czynniki zwiększające ryzyko zgonu niemowlęcia. Przyczynami nagłej śmierci łóżeczkowej mogą być:

• niedobór serotoniny,
• bezdech, występujący u każdego niemowlęcia i zwykle niegroźny (jednak jeśli się przedłuża, rodzice powinni zareagować),
• wady serca dziecka,
• ucisk tętnicy kręgowej − jeśli główka dziecka zbyt mocno się odchyli, gdy leży ono na brzuchu, może dojść do zablokowania dopływu krwi do mózgu,
• genetyczne podłoże choroby (wcześniejsze przypadki w rodzinie),
• zakażenie bakteriami, na przykład pałeczką okrężnicy.

Są też pewne sytuacje, które zwiększają ryzyko SIDS to. I tak czynnikami ryzyka są:

• układanie dziecka do snu na brzuchu lub na boku (dziecko samo może przewrócić się bowiem na brzuch),
• układanie dziecka do snu na miękkim materacu, wkładanie do łóżeczka miękkich poduszek i innych rzeczy, które mogłyby przykryć buzię dziecka,
• śmierć łóżeczkowa u rodzeństwa,
• przegrzewanie dziecka,
• bierne palenie (palenie papierosów przez domowników),
• wcześniactwo,
• okres zimowy - czas zwiększonej liczby infekcji bakteryjnych,
• picie alkoholu w ciąży przez matkę, zażywanie narkotyków, nadużywanie kawy, palenie papierosów przez matkę,
• młody wiek matki – poniżej 19 lat,
• wcześniejsze kilkukrotne poronienia.

Jak chronić dziecko przed śmiercią łóżeczkową?

Zalecenia dotyczące zapobiegania nagłym zgonom niemowląt zostały opracowane przez Amerykańską Akademię Pediatrii (AAP).

I tak czynnikami ochronnymi są:

• karmienie piersią,
• spanie w jednym pokoju z dzieckiem -wspólny pokój z rodzicami, lecz osobne łóżko,
• podawanie maluchowi smoczka,
• układanie dziecka do snu na plecach, na sztywnym materacu bez podgłówka, poduszki i maskotek, a także używanie śpiworka dla niemowląt zamiast kołdry czy koca.
• Nie przegrzewanie maluszka.

Karmienie piersią

Badania sugerują, że karmienie piersią ma działanie ochronne przed SIDS. Wygląda, że dzieci karmione piersią łatwiej budzą się ze snu, a samo karmienie wzmacnia ich układ immunologiczny.

Spanie w jednym pokoju z dzieckiem

Z ostatnich badań wynika, że dzielenie łóżka z maluszkiem zwiększa ryzyko SIDS dla niemowląt w wieku do 20. tygodnia życia. Natomiast spanie w pobliżu rodziców, ale w osobnym łóżeczku to ryzyko minimalizuje.

Łóżeczko malucha powinno się znajdować w sypialni rodziców przez co najmniej kilka pierwszych miesięcy życia - tak dla wygody rodziców, jak i bezpieczeństwa dziecka.

Podawanie smoczka

Wiele osób nie lubi smoczków, jednak okazuje się, że dzieci używające smoczków są mniej narażone na śmierć łóżeczkową. Chociaż nie do końca wiadomo, jak to działa naukowcy przypuszczają, że dzieci ssące smoczek łatwiej się wybudzają.

Układanie dziecka do snu na plecach

Spanie na brzuchu sprzyja wystąpieniu SIDS. Na brzuchu dzieci powinny być układane tylko w czasie aktywności, pod opieką rodziców.

Zalecenia dotyczące układania dziecka do snu na plecach ("Back to sleep"), które opublikowano w 1992 roku spowodowały zmniejszenie częstości występowania SIDS o 40%.

Układanie dziecka do snu na sztywnym materacu bez podgłówka, poduszki i maskotek

Najlepiej, by dziecko spało na dość twardym materacu przykrytym prześcieradłem. Czy wiesz, że miękkie podłoże do spania zwiększa ryzyko wystąpienia SIDS aż 5-krotnie?

Pamiętaj też, że niemowlęta nie potrzebują poduszki, kocyków czy maskotek. Wszystko to maluch może zarzucić sobie na twarz (maluszki nie mają wykształconego odruchu odpychania czy odsłaniania buzi), co może mieć fatalne skutki.

Najlepiej, by dzieci spały w pustych, dobrze wentylowanych łożeczkach, w śpiworkach lub otulaczach.

Nie przegrzewanie dziecka

Temperatura pomieszczenia, w którym przebywa dziecko, powinna byc utrzymana w przedziale 18-21 st. Celsjusza.

Utrzymuj optymalną temperaturę pomieszczenia, wietrz sypialnię, ale i nie ubieraj malucha zbyt ciepło. Zaleca się, by dziecko miało maksymalnie jedną warstwę ubrań więcej niż osoba dorosła (odczuwająca komfort cieplny).

Im więcej warstw ubrań lub kocyków, im wyższa temperatura w pomieszczeniu, tym większe ryzyko SIDS.

A co ze szczepieniami? Czy one wpływają na SIDS?

Niektórzy rodzice martwią się, że szczepienia powodują SIDS. Jednak badania naukowe sugerują inaczej. Naukowcy (Kunhert i wsp 2012) odkryli, że liczba SIDS była prawie 50% niższa wśród dzieci, które że zostały zaszczepione. (Vennemann et al 2007).

A co z urządzeniami, które zmniejszają ryzyko SIDS?

Nie dowiedziono, by stosowanie takich wynalazków jak kliny, podpórki, stabilizatory pozycji, monitory oddychania czy materace rozpraszające dwutlenek węgla zmniejszało ryzyko SIDS. Mało tego! Ich używanie może zwiększać inne czynniki ryzyka lub uśpić czujność rodziców.

O czym należy pamiętać, by zapobiec SIDS?

• Do snu układaj dziecko dziecko na plecach.
• Znajdź odpowiedni materacyk.
• Nie przegrzewaj dziecka.
• Nie broń się przed podawaniem maluchowi smoczka,
• Usuń z łóżeczka poduszki, kołderki i kocyki, a także zabawki.

oraz

• Nie pal w ciąży, a także po urodzeniu dziecka. Nie pozwól nikomu palić w domu.
• Karm piersią i śpij w jednym pokoju z dzieckiem - przynajmniej kilka pierwszych miesięcy.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Zgłoś się pilnie do lekarza, gdy zauważysz, że dziecko:

• oddycha głośno, ciężko, z wysiłkiem,
• podczas przerwy w oddychaniu ma sine wargi, pojawiają się drgawki,
• bez widocznego powodu kaszle podczas snu,
• ma charczący oddech i krztusi się,
• podczas zabawy traci przejściowo kontakt z otoczeniem.

Wsparcie merytoryczne: www.pediatrics.aappublications.org/content/early/2016/10/20/peds.2016-2938