Kupka noworodka

Po urodzeniu, najczęściej w 1 dobie życia, dziecko robi pierwszą kupkę. To tak zwana smółka. To z jej wydalaniem wiąże się spadek masy ciała noworodka po porodzie.

Pierwsza kupka niemowlaka - smółka - zawiera zbędne produkty przemiany materii, żółć, a także wody płodowe, złuszczone nabłonki skóry dziecka, śluz i różne substancje z rozwijających się narządów i gruczołów trawiennych, które były obecne w macicy. Zaczyna się gromadzić w jelitach już około 4-5 miesiąca życia płodowego dziecka.

Jak wygląda pierwsza kupka noworodka? Jest gęsta (ma formę smolistą i lepką) oraz ciemnozielona (ma barwę zielono-czarną). Zawdzięcza ją beztlenowej przemianie żółci. Wielu rodzicom przypomina olej silnikowy. Nie ma zapachu.

Po pierwszej kupce, około 2-4 dnia życia, pojawiają się stolce przejściowe: są jaśniejsze od smółki i mniej lepkie. Mają zielony kolor i dosyć luźną konsystencję. To wskazuje nie tylko na rozpoczęcie procesu trawienia i wchłaniania przez organizm dziecka, ale i zasiedlenie przewodu pokarmowego dziecka przez „dobre bakterie”.

Częstotliwość oddawania stolców u noworodków jest różna, w dużej mierze zależy od rodzaju pokarmu, jakie spożywa.

Noworodek karmiony piersią może robić kupkę nawet 10 razy dziennie, po każdym karmieniu. Zwykle kilku tygodniach po porodzie liczba z kilkunastu kupek w ciągu dnia zmniejsza się do kilku (od 1 do 4 dziennie). Możliwe jest również dużo rzadsze oddawanie stolców raz lub 2 razy w tygodniu. Czy to powinno martwić?

Jeśli maluszek przybiera na wadze i nie sprawia wrażenie, że coś mu dolega (np. boli brzuszek), to nie - nie jest to powód do niepokoju. Uznaje się to za sytuację za fizjologiczną, która nie wymaga interwencji. Jeśli jednak dziecko wypróżnia się rzadko, a towarzyszy temu ból, płacz, być może ma zaparcie. Wprawdzie maluszki rzadko na nie cierpią, ale jeśli już, przyczyną najczęściej jest dieta karmiącej mamy.

Ile kup dziennie robi noworodek po mleku modyfikowanym? Okazuje się, ze rzadziej, bo od 1 do 4 dziennie. Warto wiedzieć, że wówczas kupy są bardziej gęste. Ma to związek z tym, że mleko modyfikowane jest jest trudniejsze do strawienia przez niedojrzały układ pokarmowy dziecka niż mleko matki.

Kupka noworodka - biegunka

Biegunka może być objawem nietolerancji lub alergii pokarmowej u dziecka, a także infekcji, która ma podłoże wirusowe lub bakteryjne. Może jej towarzyszyć podwyższona temperatura, wymioty, apatia. Jest o tyle niebezpieczna, że może prowadzić do odwodnienia maluszka i spadku masy ciała.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia biegunkę stwierdza się, gdy:

• niemowlę karmione mlekiem modyfikowanym oddaje 3 lub więcej luźnych bądź wodnistych stolców w ciągu 24 godzin,
• niemowlę karmione piersią zwiększa się częstość oddawania stolców lub wyraźnie zmienia ich charakter.

Brak kupki u noworodka - zaparcia

Powtarzające się zaparcia świadczą o czynnościowym zaburzeniu pracy jelit. Do głównych przyczyn zaparć zalicza się:

• spowolnioną pracę jelit, która wynika z niedojrzałości układu trawiennego,
• zmiany w ustalonym planie dnia, stres,
• rozszerzanie diety dziecka,
• zbyt małą ilość płynów,
• przebytą biegunkę,
• za małą podaż produktów bogatych w błonnik,
• przyzwyczajanie się organizmu maluszka do nowego pokarmu, w tym nowego mleka modyfikowanego,
• podawanie dziecku porcji mleka modyfikowanego przygotowanego niezgodnie z instrukcją na opakowaniu.

Wygląd kupki dziecka oraz częstotliwość jej wydalania zmienia się w ciągu pierwszych lat życia maluszka. W dużej mierze zależą od rodzaju przyjmowanych pokarmów, ale i przede wszystkim stopnia dojrzałości przewodu pokarmowego.

W przypadku noworodków i niemowląt, podstawą diety których jest mleko, kupka malucha karmionego pokarmem mamy i dziecka karmionego mlekiem modyfikowanym wygląda inaczej.

Jak wygląda prawidłowa kupka niemowlaka karmionego piersią?

Kupka noworodka karmionego piersiąma kolor żółty, lekko zielony lub musztardowy. Jest rzadka, kremowa i płynna, z czasem staje się papkowata. Może mieć nawet lekko pienistą konsystencję i zawierać grudki (kupka noworodka z grudkami przypomina ściętą jajecznicę). Ma ostry i kwaśny, ale niezbyt intensywny zapach.

- Wygląd i skład stolca determinuje bowiem wiele zmiennych, między innymi stopień dojrzałości przewodu pokarmowego niemowlęcia, sposób żywienia dziecka (karmione naturalnie czy mieszanką mleczną), leki (jeśli zażywa), a w późniejszych miesiącach rodzaj wprowadzanych pokarmów uzupełniających. [1]

U dzieci karmionych piersią po 1 miesiącu życia stolce stają się one bardziej uformowane, pojawiają się w nich grudki, a ilość wypróżnień zmaleje do 2-3 w ciągu dnia. Kupka niemowlaka staje się gęsta. Oznacza to, że praca układu pokarmowego zaczyna się normować.

Zmiana konsystencji stolca na tym etapie życia dziecka wynika też ze zmiany składu pokarmu kobiecego (zanika siara).

Jak wygląda prawidłowa kupka noworodka karmionego mlekiem modyfikowanym?

Prawidłowa kupka niemowlaka karmionego sztucznie przybiera kolor jasnożółtej po jasnobrązową. Jest bardziej zwarta i bardziej gęsta, ma dość intensywny zapach. Jest bardziej uformowana i gęsta niż stolec po mleku mamy. Może przypominać plastelinę. Jej objętość bywa zmienna: od niewielkiej do niemieszczącej się w pieluszce.

Pod koniec 1 miesiąca życia dziecka ilość kupek nie tylko zmniejsza się, ale i stają się one bardziej gęste.

Kupa niemowlaka zwykle niepokoi rodziców, ponieważ wygląda inaczej niż kał starszego dziecka, które ma rozszerzoną dietę lub osoby dorosłej. Najczęściej jednak jej wygląda – zapach, kolor czy konsystencja nie wskazują na chorobę czy nieprawidłowość.

Zielona kupa u niemowlaka

Zielona kupka u niemowlaka jest charakterystyczna dla dzieci, które są karmione mlekiem modyfikowanym. Jej niecodzienna barwa to skutek działania kwasów żółciowych, które są wydzielane przez wątrobę do przewodu pokarmowego, gdzie pod wpływem bakterii kwasy podlegają różnym przemianom. Zielona kupa u dziecka może być także spowodowany spożyciem żelaza. Nie jest powodem do zmartwień.

Pienista kupa noworodka

W stolcach niemowlęcia w pierwszych tygodniach życia mogą się znajdować pasemka śluzu, a kupa wydaje się lekko pienista. Wypróżnianiu zaś może towarzyszyć oddawanie niewielkiej ilości gazów. Dlaczego?

- Przy dużym obciążeniu laktozą (cukrem zawartym w mleku matki) i jednocześnie nie w pełni jeszcze zaadaptowanym do trawienia przewodem pokarmowym dziecka – cukier ten przechodzi do jelita grubego, gdzie za sprawą obecnych tam bakterii ulega fermentacji. Wskutek tego kupki mają bardziej płynną, pienistą konsystencją. [1]

Jaka kupa noworodka i niemowlaka powinna niepokoić?

Nieprawidłowa kupa zawiera krew, śluz, ropę, jest bardzo wodnista lub przeciwnie - stolec jest zbity i twardy. Może być objawem problemów z układem pokarmowym, drogami żółciowymi bądź alergii.

Niepokoić powinna biała kupka u dziecka, która może wskazywać na problemy z drogami żółciowymi lub wątrobą oraz stolce luźne, strzelające i pieniste, ze śluzem, które mogą być objawem alergii na białko mleka krowiego, które jest w składzie mleka mamy lub też nietolerancji pokarmowej, na przykład na zawartą w mleku laktozę.

Stolce z krwią

Jeśli chodzi o krew w kupie niemowlaka czy noworodka, zwłaszcza takiego, który spożywa nie tylko mleko, ale i inne produkty spożywcze, bardzo ważne jest, by umieć odróżnić stolce z krwią od kupek zabarwionych na czerwono. Co to znaczy?

Hematochezja, czyli wydalanie krwistych, żywoczerwonych lub rdzawoczerwonych stolców, jest może być skutkiem krwawienia z przewodu pokarmowego (np. skutek przyjmowania leków), obecności szczeliny odbytu (pęknięcie błony śluzowej), masywnego krwotoku wewnętrznego. Wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.

Trzeba jednak pamiętać, że kupę na czerwono mogą barwić także spożywane pokarmy, które często mylnie uznaje się za krwiste.

Na podstawie zawartości pieluszki można sporo powiedzieć o stanie zdrowia dziecka. Oznacza to, że wygląd kupki może wskazywać na różne nieprawidłowości, zaburzenia i choroby. Jednocześnie, o ile dziecko prawidłowo przybiera na wadze i nie obserwuje niepokojących objawów, różne zjawiska, w tym wygląd kupy, które rodzice uznają za odstępstwo od normy, traktuje się jako fizjologiczne.

Kiedy iść z dzieckiem do lekarza? Wskazeniem jest sytuacja, gdy

• nagle częstotliwość wypróżnień zmienia się, dziecko zaczyna robić dużo więcej lub dużo mniej kupek,
• dziecko ma zaparcia lub biegunkę - kupka jest wodnista, z krwią, śluzem albo ropą, a stolce pojawiają się bardzo często.
• stolec zmienia kolor, towarzyszy mu gorszy apetyt, wymioty,
• niepokoi zapach kupki niemowlaka,
• kupka dziecka jest biała bądź krwista,
• dziecko robi kupkę ze śluzem, śladami krwi albo z ropą,
• dziecko jest niespokojne i drażliwe, sprawia wrażenie, że boli je brzuszek, pojawia się zaczerwienienie okolicy pieluszkowej,
• występują zaparcia. O zaparciu mówi się, gdy dziecko wypróżnia się rzadko, raz na kilka dni, a przy tym pręży i płacze, a stolec jest zbity i twardy.

Gdy lekarz zdiagnozuje problem, zaleci specjalne postępowanie. Na czym ono polega? To zależy od podejrzewanych przyczyn problemu.

Na przykład w przypadku podejrzewanej alergii na białko mleka krowiego w przypadku niemowląt karmionych piersią wprowadza się dietę eliminacyjną mamy. Wyklucza się więc z jadłospisu mleko i jego przetwory, sery, białe pieczywo zawierające mleko czy lody czy czekoladę, gdzie zawartość mleka nie jest już tak oczywista.

- Taką dietę karmiąca mama stosuje przez 2 tygodnie. Jeśli objawy u dziecka ustępują w wyniku zastosowanej diety, wówczas dietę należy stosować dalej. Pierwszą prowokację, czyli próbę podania białka mleka krowiego należy przeprowadzić nie wcześniej niż po 6-9 miesiącach od rozpoczęcia terapii. [2]

Postępowanie może obejmować także zmianę mleka modyfikowanego na takie, które zawiera prebiotyki i probiotyki usprawniające pracę układu pokarmowego. Bywa, że niezbędna jest farmakoterapia, wykonanie specjalistycznych badań czy konsultacja ze specjalistą.

Jedno jest pewne – gdy kupka noworodka bądź niemowlaka jest powodem do niepokoju, należy skonsultować się z lekarzem i stosować się do jego zaleceń. Małych dzieci nie można leczyć na własną rękę, bez konsultacji z pediatrą.