Niespokojne niemowlę. Zapobieganie stresowi u dziecka

Twój maluszek ma kłopot ze snem? Boli go brzuszek? Płacze bez powodu? Zachodzisz w głowę, co to może być. Idziemy o zakład, że przeanalizowałaś już wszystkie możliwości oprócz jednej. Czy podejrzewałabyś bowiem swoje niemowlę o to, że przeżywa stres?

Jeśli wydaje Ci się, że niemowlęta nie odczuwają stresu, jesteś w błędzie. Nawet małe dzieci się denerwują - stres nie jest domeną dorosłych. Koniecznie przeczytaj co może być tego przyczyną, jakie są objawy. Dowiedz się też, jak możesz chronić maluszka.

Jakie mogą być przyczyny stresu u niemowląt?

Przyczyn stresu u niemowląt jest wiele. Nie będzie to wprawdzie rozwód, kłótnia z koleżanką czy nieporozumienie w pracy, ale wachlarz źródeł stresu jest naprawdę imponujący. Może to być: dyskomfort fizyczny, zła kondycja psychiczna mamy i napięta atmosfera w domu, rozłąka z rodzicami, stres środowiskowy (przebodźcowanie), zaniedbywanie przez mamę.

Dyskomfort fizyczny

Dyskomforty fizyczny, taki ból, niewygoda, zmęczenie, zimno, głód, mokra pieluszka, ale i nadmierna stymulacja mogą być głównymi przyczynami stresu u niemowląt. Dlatego tak ważne jest, by reagować na sygnały, jakie wysyła nam dziecko, a i zadbać o prawidłowe, optymalne warunki (względna cisza, spokój, stonowane światło). Nie każdy płacz oznacza ból, ale nad każdym trzeba się pochylić. Dziecko, zwłaszcza malutkie, ma bardzo ograniczone możliwości komunikacyjne. Nie denerwujmy się, że maluch znów płacze, ale reagujmy – ono nie umie inaczej powiedzieć, że dzieje się źle: jest głodne, jest mu mokro czy niewygodnie.

Przygnębienie mamy, napięta sytuacja w domu

Mówi się, że szczęśliwa mama to szczęśliwe dziecko - i to zdecydowanie prawda. Gdy mama jest zdenerwowana, niemowlę częściej grymasi, mniej je, częściej się wybudza ze snu, jest niespokojne. Stres mamy przekłada się na stres dziecka. Maluszki, którymi opiekują się pogodne mamy są spokojniejsze. Dzieci kobiet, które są smutne, poirytowane bądź cierpią na depresję mogą odczuwać stres i napięcie. Nie bez znaczenia dla samopoczucia maluszka jest atmosfera panująca w domu. Jeśli miedzy rodzicami sytuacja jest napięta, a dziecko często słyszy kłótnie, z pewnością to odreaguje. Niemowlęta wprawdzie nie rozumieją o czym mówicie, ale są niezwykle wrażliwe na nastrój i emocje rodziców – wyczuwają napięcie.

Rozłąka z rodzicami

Maluszki lubią też, gdy otaczają je znane, uśmiechnięte twarze i znajome, przyjemne dźwięki, w tym także ludzkie głosy. Domownicy, zwłaszcza mama, sprawiają, że niemowlęta czują się bezpiecznie i komfortowo. Kiedy dziecko przebywa z dala od nich, może czuć się zaniepokojone i zdenerwowane.

Stres środowiskowy

Niemowlęta potrzebują ciszy i spokoju, by móc się prawidłowo rozwijać, odbierać bodźce z otoczenia i je przetwarzać. Tym samym nadmiar bodźców – światło, hałas, nowości i atrakcje życiowe – prowadzą do przebodźcowania. Wprawdzie już noworodki mają umiejętność odcinania się od nadmiaru wrażeń, ale czasem to po prostu za mało – musimy być rozważni i przewidujący. Nadmiar bodźców wywołuje stres.  

Zaniedbanie przez mamę

Opieka matki nad dzieckiem, ale i sama jej bliskość są niezbędne, by dziecko było szczęśliwe i zdrowe (słyszałyście o witaminie miłości?). Niemowlę może cierpieć z powodu stresu, jeśli w pobliżu nie ma jego mamy, a jego potrzeby nie są w pełni zaspokajane. W rezultacie dziecko czuje się zaniedbane, ignorowane, wzrasta u niego poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu.

Jakie są objawy stresu u niemowląt?

Wiesz już, co może być przyczyną stresu u niemowląt. A jakie są jego objawy? Dziecko w sytuacjach trudnych wysyła wiele sygnałów. Wystarczy być uważnym, by ich nie przegapić i móc je właściwie zinterpretować.  Mogą to być, między innymi: powtarzalność pewnych ruchów czy zachowań, niekontrolowany bądź histeryczny, trudny do ukojenia płacz, problemy ze snem, ból brzuszka, obniża się aktywność dziecka, pojawia się brak zainteresowania otoczeniem.

Maluch powtarza określone ruchy

Często zdarza się, że zestresowane dziecko nie tylko płacze, ale iż zachowuje się w określony sposób, np. wygina się w łuk, nerwowo ssie piąstkę lub odwraca głowę. Możesz je uspokoić, owijając je kocykiem i przytulając.

Pojawia się niekontrolowany, histeryczny, trudny do ukojenia płacz

Niekontrolowanym płaczem jest kolejny ważny objaw stresu dziecka. Dziecko może płakać z wielu powodów: bo ma mokra pieluszkę, jest głodne, czuje się samotne. Może też płakać z powodu przeładowania zmysłowego – dzieje się tak wówczas, gdy jest narażone na działanie zbyt wielu bodźców: dźwięków, światła, harmideru. Dziecko jest wówczas pobudzone, nadaktywne, może reagować płaczem, a nawet jego wybuchami. Pojawiają się problemy z karmieniem, ubieraniem, kąpaniem, zmianą pieluszki, a także z uspokojeniem maluszka.

Niemowlę ma problemy ze snem

Niemowlęta pod wpływem stresu mogą mieć problem z wyciszeniem się i zaśnięciem, ale i wybudzają się podczas snu. W ten sposób wyraża się towarzyszące im napięcie. Wówczas są niespokojne, mogą płakać, a nawet krzyczeć. Jeśli twoje dziecko nie śpi dobrze, ma problemy ze snem, musisz wziąć pod uwagę, że winowajcą może być właśnie stres.

Dziecku dokucza ból brzucha

Dziecko doświadczające stresu może również mieć kłopoty z brzuszkiem, z apetytem. Może nie być zainteresowane jedzeniem – wypluwać pokarm, ale i cierpieć na kolki, wzdęcia i inne sensacje ze strony układu pokarmowego, zupełnie jak człowiek dorosły. Doraźnie pomoże masaż brzuszka.

Obniża się aktywność dziecka, pojawia się brak zainteresowania otoczeniem

Zestresowane dziecko unika kontaktu wzrokowego, sprawia wrażenie wycofanego, nie interesuje się otoczeniem. Niepokój powinna tez wzbudzić nagłą zmiana – radosne, ekspresyjne dziecko staje się nagle oazą spokoju, jest wyciszone, a może i smutne. To także może być objaw stresu niemowlęcego.

Pamiętaj, że długotrwałe działanie hormonów stresu wpływa na mózg i może zaburzać jego funkcjonowanie. Stres uszkadza połączenia między zwojami mózgowymi, a także uszkadzać obszary mózgu odpowiedzialne pamięć i uczenie się. Dodatkowo dzieci stają się bardziej wrażliwe na negatywne doświadczenia życiowe, mają niski próg tolerancji stresu. Dodatkowo stres obniża odporność organizmu, co prowadzi do permanentnych, nawracających problemów ze zdrowiem.

Jak chronić niemowlę przed stresem?

Najlepiej by było wykluczyć z waszego życia sytuacje stresowe, to oczywiste. Dlatego:

Dbaj o komfort maluszka. Karm na żądanie. Głód to silne źródło stresu. Otulaj dziecko, by było mu ciepło, ale i nie przegrzewaj. Zmieniaj często pieluszki – mokra pieluszka to wyjątkowo nieprzyjemna niedogodność, która psuje nastrój i denerwuje.

Przed drzemką w ciągu dnia zasłaniaj okna, a w nocy nie zapalaj nagle światła. Nie chodzi o to, by podczas drzemki i snu dziecka panowała absolutna cisza, ale odkurzanie czy głośne słuchanie muzyki (czy oglądanie telewizji) to kiepski pomysł. Nawet, jeśli wydaje ci się, że dziecku to nie przeszkadza, to i tak wpływa na jakość snu. Aha! Ścisz dzwonek u drzwi i dźwięk telefonu – głośny, gwałtowny dźwięk potrafi w nieprzyjemny sposób postawić na nogi.

Dbaj o przewidywalność i rytuały dnia – np. kąp dziecko o stałej porze, przestrzegaj kolejności czynności przed snem. Dzieci potrzebują stałego planu, bo dzięki temu czują się bezpieczniej.

Dawkuj atrakcje. Spotkania towarzyskie, spacery po centrum handlowym czy długo i głośno grający telewizor potrafią rozbić i wytrącić z równowagi. Pamiętaj, że niemowlę chłonie wszystko jak gąbka – jego układ nerwowy jest czuły, no i niedojrzały, dziecko nie radzi sobie z nadmiarem bodźców, a taka feeria bodźców to bardzo stresujące przeżycie.

Dbaj o siebie, ale i atmosferę w domu. Pamiętaj – szczęśliwa mama to szczęśliwe dziecko. Dbajcie o relacje z partnerem. Staraj się nie krzyczeć i nie kłócić z partnerem przy dziecku. Kiedy jesteś zdenerwowana, nie krzycz, nie wykonuj gwałtownych ruchów. Jeśli denerwujesz się, weź głęboki oddech.