Ruchy dziecka - kompendium wiedzy

Pierwsze ruchy dziecka to niezwykły moment ciąży. Pasek na teście, zamazany cień na wydruku USG, szereg dolegliwości ciążowych, od tej chwili dla matki nabierają realności – stają się małym człowiekiem, który tam jest.

Ruchy dziecka

Pierwszy namacalny dowód, że dziecko żyje i nawiązuje z nami kontakt. Stąd owe ruchy opisywane są w najpoetyczniejszych słowach: trzepotanie motyle, przepływanie rybki, falowanie, mizianie, muśnięcie, łaskotanie, a później są wspominane jako niezwykłe, cudowne, utęsknione.

Ruchy dziecka - kiedy je poczuję?

7. tydzień ciąży to czas, kiedy płód zaczyna się ruszać. Ma wprawdzie dopiero centymetr i ledwie widoczne rączki i nóżki, ale już podczas specjalistycznych badań można zaobserwować jego ruch. Z każdym dniem ruchy te stają się silniejsze, maluch zaciska dłoń, zaczyna wykonywać ruchy klatką piersiową, ssać, połykać, poruszać głową, aż w okolicy 16-18 tygodnia wykonuje silne ruchy rąk i nóg, które może poczuć matka. Ma jeszcze mnóstwo miejsca, więc jeżeli kobieta jest w pierwszej ciąży i nie należy do bardzo szczupłych osób, to najczęściej musi poczekać do 20-22 tygodnia.

Znaczenie ma też umiejscowienie łożyska, ułożenie dziecka, ilość płynu owodniowego i indywidualna wrażliwość kobiety. Mamy, które są w kolejnej ciąży, wiedzą czego oczekiwać, dlatego szybciej rozpoznają biegnące z ich wnętrze sygnały. Wcześniej ruchy mogą poczuć też kobiety noszące w sobie więcej niż jedno dziecko.

Z czasem ruchy zaczynają się zmieniać: maluch nie tylko wymachuje rękami i nogami, ale także przeciąga się, dotyka ścianek otaczającego go worka owodniowego, obraca się głową w górę lub dół. Podczas wykonywania fikołków łapie za pępowinę, zaciska na niej palce, chętnie też bawi się dłońmi, którymi dotyka swojej twarzy, wkłada palce do ust. W miarę, jak miejsca robi się coraz mniej, zmienia się rodzaj ruchów: dziecko częściej się przeciąga, przetacza z boku na bok, wypycha rączki i nóżki, mniej jest natomiast gwałtownych szturchańców.

Większość dzieci w okolicy 32 tygodnia ciąży przybiera pozycję wyjściową, czyli taką, w której będzie się rodziło. Około 95% układa się w położeniu podłużnym główkowym – najkorzystniejszym do porodu siłami natury. Są jednak i takie uparciuchy, które przyjmą tę pozycję tuż przed porodem lub nie odwrócą się wcale.

Ruch to zdrowie – tak też jest i w przypadku takich maleństw, dzięki tej swoistej gimnastyce ćwiczą mięśnie i uczą się posługiwać swoim ciałem, rozwijają połączenia nerwowe oraz koordynacja nerwowo-mięśniowa, doskonali się zmysł równowagi, a dzięki bodźcom dotykowym rozwija się także mózg.

Ruchy dziecka - co może niepokoić?

Niepokoić może, jeśli  aktywność dziecka zmniejszyła się z dnia na dzień. Masz poczucie, że jego ruchy są znacznie słabsze, albo odwrotnie- dziecko nagle zaczyna się poruszać gwałtownie. Koniecznie pojedź do szpitala, jeśli wyczuwasz mniej niż 4 ruchy na godzinę i zupełny ich brak.

Najczęściej jednak powodem słabszych ruchów mogą być takie sytuacje:

• dziecko powoli wypracowuje sobie własny rytm „gimnastyki” i ma przerwę wówczas, gdy mama oczekuje ruchów,
• często maluch zasypia, zwłaszcza wtedy, gdy mama chodząc i poruszając się, kołysze go do snu,
• może być najaktywniejsze podczas snu matki, a delikatne początkowo ruchy nie budzą jej.

Jak zachęcić malucha do ruchów?

Najlepiej wypić szklankę ciepłego mleka, zjeść coś słodkiego, ułożyć się na lewym boku i spokojnie poczekać. Dawka energii i spokój mamy powinny wpłynąć na aktywność maluszka.

Takie chwile warto wykorzystać do nawiązania kontaktu z nienarodzonym – obserwacje dowodzą, że dzieci, które w okresie prenatalnym słyszą muzykę, spokojny głos matki (najlepiej powtarzający te same słowa), rytmiczne dźwięki (coraz popularniejsze także u nas stają się meksykańskie bola, czyli dzwoneczki ciążowe. Są to wisiorki, które wydają delikatny dźwięk, a umieszczone na wysokości brzucha oswajają z nim dziecko.

Po przyjściu na świat malucha, kojarzą się mu ze spokojem, bezpieczeństwem, po porodzie uspokajają się, gdy je słyszą. Można także próbować budować więź poprzez dotyk. Delikatne głaskanie i dotykanie brzucha prowokują maleństwo do reakcji, a jest to nie tylko fantastyczna zabawa dla obu stron lecz również okazywanie dziecku uczuć.

Ruchy dziecka, jak liczyć częstotliwość?

Obserwacja tego, co dzieje się z dzieckiem, to nie tylko niezwykłe przeżycie, jest to również prosta, darmowa, wiarygodna, nieszkodliwa metoda oceny stanu zdrowia płodu. W trzecim trymestrze każda kobieta powinna monitorować w ten sposób swoje dziecko. Najczęściej zaleca się systematyczne liczenie ruchów począwszy od 28 tygodnia zdrowej ciąży, a od 24 tygodnia ciąży zagrożonej.

Są różne metody obserwacji i liczenia, zakładają one jednak, że zdrowemu dziecku wykonanie 10 ruchów powinno zająć nie więcej czasu niż 2 godziny.

Większość dzieci wyrabia tę „normę” w czasie krótszym niż 30 minut. Liczenie prowadzimy raz dziennie, najlepiej o stałej porze, dobrze jest wybrać taki moment, o którym wiemy, że dziecko jest najaktywniejsze (po posiłku, wieczorem). Odnotowujemy czas pierwszego i dziesiątego ruchu. Zliczamy tylko ruchy typu: kopnięcia, obroty, przeturlania, szturchnięcia, nie liczymy natomiast czkawki.  

Jeżeli w ciągu 2 godzin nie udało się nam doliczyć 10-u ruchów, należy zmienić pozycję, zjeść coś, wypić, przespacerować się chwilę, a następnie ponownie powtórzyć obliczenia. Jeśli i w tym czasie nie doliczymy się 10-u ruchów, należy skontaktować się z lekarzem. Najprawdopodobniej zaleci on dodatkowe badania, które pozwolą ocenić stan płodu: USG lub KTG. Kontaktować z lekarzem powinna się również mama, która zauważyła znaczna zmianę w ruchach i jest tym zaniepokojona.

Nieco inna metoda liczenia, nazywana kartą ruchów płodu wg Cardiff,  polega na obserwowaniu płodu cały dzień, od 9 do 21. Na specjalnej karcie (tabela z zaznaczonym godzinami) odnotowujemy czas 10 ruchu. Gdy to nastąpi, kolejne liczenie prowadzimy dopiero następnego dnia. Jeżeli w ciągu całego dnia ruchów było mniej niż 10 i taki stan utrzymuje się przez 2 kolejne dni, należy zgłosić się do lekarza. Jeżeli natomiast przez cały dzień nie odczuło się ani jednego ruchu, do lekarza należy udać się jak najszybciej.

Jak we wszystkim, tak i tu z pomocą przychodzą nowe technologie i gadżety. Jednym z nich jest  BabyKick. Jest to niewielkie urządzenie, które zapisuje ruchy – zamiast tabel i notatek wystarczy kliknąć. Jest to również rodzaj kalendarza, który ułatwi odliczanie dni do końca trwania ciąży.

Joanna Górnisiewicz