Dlaczego rola taty w wychowaniu dziecka jest tak ważna? Tata z prawdziwego zdarzenia to jak wygrana w totka

Rola taty w wychowaniu dziecka ma ogromne znaczenie – i to nie tylko w oczach mamy czy nauczycieli, ale także według psychologów i badań. Obecność ojca działa na dzieci jak wewnętrzny kompas: daje poczucie bezpieczeństwa, wzmacnia pewność siebie, wspiera rozwój emocjonalny. A co najważniejsze – zostawia ślad, który towarzyszy dziecku przez całe życie.

Różnie bywa. Nie każdy ojciec z urzędu zostaje Tatą przez duże T. Czasem fizycznie jest, ale psychicznie – jakby go nie było. Czasem odchodzi, czasem się gubi, czasem po prostu nie wie, jak być obecnym. Ale kiedy dziecku trafi się tata z prawdziwego zdarzenia – to jakby wygrało los na loterii. I to nie takiej zwykłej, ale jakby od razu w totka, z kumulacją.

Dlaczego? Bo ojciec, który naprawdę jest, zostawia w dziecku ślad. I to nie tylko w sercu, ale – jak pokazują badania – również w mózgu, w ciele i w psychice.

Nie chodzi o ilość, tylko o jakość

Wcale nie trzeba spędzać z dzieckiem każdej wolnej minuty. Kanadyjskie badania pokazują, że nie chodzi o liczbę godzin, ale o jakość relacji. Kiedy ojciec angażuje się emocjonalnie – rozmawia, słucha, żartuje, jest obecny – dziecko lepiej funkcjonuje społecznie, ma mniej problemów w szkole i rzadziej doświadcza trudności emocjonalnych. A to wszystko nawet wtedy, gdy mama też daje z siebie sto procent. Tata po prostu wnosi coś innego – inny styl, inną energię, inny sposób bycia w świecie.

Tata jako partner do zabawy (i ryzyka)

Psychologowie podkreślają, że ojcowie częściej niż matki stają się „partnerami do zabawy” – i nie chodzi tu tylko o ganianie się po podwórku. Ten typ relacji uczy dzieci jak regulować emocje, jak podejmować ryzyko, jak radzić sobie z porażką. Ojcowie częściej pozwalają dziecku „spróbować jeszcze raz”, zamiast od razu wyręczać. A to procentuje – dzieci takich ojców szybciej stają się samodzielne, odważne i pewne siebie.

Mądrze obecny tata wpływa na rozwój mózgu

Brzmi górnolotnie? A jednak to fakt. Badania opublikowane na łamach „PMC” pokazują, że obecność ojca reguluje układ nerwowy dziecka – obniża poziom stresu, wpływa na rozwój poznawczy, poprawia zdrowie psychiczne, a nawet... fizyczne. I nie chodzi tylko o dzieciństwo. Efekty te są odczuwalne nawet w dorosłości. Innymi słowy – dobry tata to inwestycja, która procentuje przez całe życie.

Tata to nie mama-bis. I całe szczęście

To też ważne: tata nie musi być jak mama. Nie musi robić wszystkiego tak samo, z tą samą czułością czy dokładnością. Może mieć swój styl – bardziej konkretny, bardziej zadaniowy, bardziej „do przodu”. I to jest w porządku. Bo dzieci potrzebują obu tych biegunów – opiekuńczej, otulającej obecności mamy i tego bardziej „światowego” spojrzenia taty. Dziecko, które ma dostęp do obu tych jakości, uczy się, że świat jest różnorodny i że różni ludzie kochają na różne sposoby.

Emocje? Tak, też u taty

Wciąż pokutuje mit, że ojciec to twardziel, który ma „trzymać fason”. Tymczasem dzieci bardzo potrzebują widzieć, że tata też czuje. Że może się wzruszyć, złościć, bać, tęsknić – i że nie trzeba się tego wstydzić. Ojciec, który potrafi nazywać emocje i mówić o nich, uczy dziecko, że bycie wrażliwym to nie słabość, tylko siła. I daje mu do tego prawo.

Gdy ojca brak...

Nie zawsze się udaje. Czasem ojciec odchodzi, czasem nie potrafi się zaangażować, czasem po prostu nie dorósł do tej roli. Ale wtedy warto, by w życiu dziecka pojawiła się inna dorosła osoba, która wniesie te jakości: dziadek, wujek, partner mamy, mentor, trener. Bo – jak pokazują badania – to nie biologia czyni z kogoś ojca, tylko relacja. Codzienna, cierpliwa, zwyczajna.

Tacie też bywa trudno

Co ciekawe – najnowsze badania z Deakin University pokazują, że zdrowie psychiczne ojców (zwłaszcza w okresie okołoporodowym) wpływa na zdrowie emocjonalne dzieci. Jeśli tata zmaga się z depresją, lękiem czy stresem, dzieci częściej doświadczają problemów emocjonalnych i behawioralnych. Dlatego wsparcie dla ojców nie jest luksusem – to konieczność. Bo dobry tata nie musi być doskonały. Ale potrzebuje wsparcia, by móc być „wystarczająco dobry”.

A jeśli jesteś tatą i nie masz pewności, czy sobie radzisz…

To całkiem normalne. Psychologowie podkreślają, że ojcowie – zwłaszcza ci, którzy nie mieli wzoru w dzieciństwie – często czują się zagubieni. Pomocne może być:

• porównywanie się nie z innymi, ale z własnymi wartościami – czyli pytanie: co dla mnie jest naprawdę ważne w roli taty? Co chciałbym przekazać mojemu dziecku?
• przypominanie sobie, że liczy się proces, a nie perfekcja – dziecko nie potrzebuje superbohatera, tylko człowieka, który je kocha, osoby, która go wesprze, pokaże świat, zachęci do odwagi.
• praktyka self-compassion, czyli życzliwości wobec siebie: „Nie jestem idealny, ale staram się. I to już bardzo dużo”.
• rozmowa z innymi ojcami – grupa wsparcia, spotkania tatów, fora internetowe – to często więcej niż książka.
• bycie obecnym, nawet jeśli nie wszystko się wie – bo dla dziecka ważniejsze od wiedzy jest: „Tata naprawdę tu jest”.

Więc jeśli jesteś tatą – wiedz, że masz w rękach coś naprawdę wielkiego. Jeśli masz takiego tatę – doceń go. A jeśli go zabrakło – może znajdziesz wokół siebie kogoś, kto choć trochę przejął tę rolę. Bo tata z prawdziwego zdarzenia to nie tylko wygrana dziecka. To też nagroda dla świata.

Źródła i badania:

1. _{Sarkadi, A., Kristiansson, R., Oberklaid, F., & Bremberg, S. (2008). Fathers' involvement and children's developmental outcomes: a systematic review of longitudinal studies. Acta Paediatrica, 97(2), 153–158.}
2. _{Government of Canada. (2021). Benefits of father involvement.canada.ca}
3. _{Paideia (2022). Rola ojca w rozwoju i wychowaniu dziecka – raport edukacyjny.}
4. _{Deakin University (2023). Fathers’ mental health and children’s wellbeing.}
5. _{Psychology Today. (2020). Why fathers matter to child development.}