Dlaczego rodzą się wcześniaki
Wcześniactwo, czyli poród przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, to złożony problem medyczny o wielu możliwych przyczynach. Może wynikać zarówno z czynników zdrowotnych u matki, jak i komplikacji w przebiegu ciąży. Zrozumienie przyczyn przedwczesnych narodzin jest kluczowe dla zapobiegania im i zapewnienia odpowiedniej opieki noworodkom.
Kim jest wcześniak?
Wcześniak to noworodek urodzony przedwcześnie, po 22. i przed 37. tygodniem ciąży. Ponieważ nmaluszek ie miał wystarczająco dużo czasu, by w pełni wykształcić wszystkie swoje organy i systemy, różne układy jego ustroju, na przykład oddechowy, nerwowy czy odpornościowy są niedojrzałe - nie funkcjonują prawidłowo. To sprawia, że od pierwszych chwil wymaga specjalnej troski, także specjalistycznej opieki medycznej.
Trzeba wiedzieć, że wcześniaki są szczególnie narażone na różne powikłania zdrowotne, takie jak problemy z oddychaniem, trudności w termoregulacji, zakażenia, a także zaburzenia rozwoju neurologicznego i sensorycznego. Ich rozwój zwykle przebiega inaczej. W zależności od stopnia wcześniactwa, maluchy mierzą się z szeregiem zaburzeń i nieprawidłowości, z którymi – na szczęście. Im wcześniej dziecko się urodzi, tym większe ryzyko powikłań zdrowotnych. Dobra wiadomość jest taka, że dzięki współczesnej medycynie i maluszki, i lekarze, radzą sobie z wyzwaniem wcześniactwa coraz lepiej.
Standardowo ciąża trwa około 40 tygodni, a wcześniactwo - w zależności od stopnia niedojrzałości noworodka - dzieli się na różne kategorie. To:
reklama
Dlaczego rodzą się wcześniaki?
Istnieje kilka powodów, dlaczego rodzą się wcześniaki. Specjaliści wyróżnili różne czynniki: matczyne, medyczne i związane z ciążą oraz środowiskowe, społeczno-ekonomiczne i mające związek ze stylem życia. Niektóre zależą od starań i postępowania kobiet, wiele jednak nie.
Czynniki matczyne
Co może spowodować poród przedwczesny? Jeśli chodzi o przyczyny zdrowotne po stronie matki, przedwczesny poród może być wywołany przez choroby zarówno ogólnoustrojowe, jak i dotyczące któregoś z układów bądź narządów. To na przykład:
- choroby przewlekłe i zakaźne, takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby serca i zaburzenia krążenia, różyczka, toksoplazmoza, cytomegalia przebyte w ciąży, zaburzenia pracy tarczycy, choroby wątroby, choroby weneryczne, schorzenia nerek, również anemia, niedożywienie oraz nadwaga i otyłość.mogą zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu. Zła kontrola tych chorób w czasie ciąży może prowadzić do powikłań, które zagrażają zarówno matce, jak i dziecku,
- infekcje dróg rodnych (np. zapalenie pęcherza moczowego) czy układu oddechowego mogą powodować przedwczesne skurcze macicy, które mogą doprowadzić do porodu przed czasem. Infekcje mogą też wywołać stan zapalny w organizmie, który stymuluje przedwczesne rozpoczęcie porodu,
- zaburzenia hormonalne. Niewłaściwe wydzielanie hormonów, takich jak progesteron, który ma za zadanie utrzymywać ciążę, może przyczyniać się do przedwczesnego porodu. Zaburzenia hormonalne mogą także wpływać na rozwój szyjki macicy, prowadząc do jej przedwczesnego rozwarcia.
Kobieta, która na coś choruje i się leczy, powinna od początku ciąży pozostawać pod ścisła kontrolą lekarza specjalisty i ginekologa. Nie wolno też bagatelizować żadnych niepokojących objawów. Każda przyszła mama powinna nie tylko dbać o siebie i unikać zagrożeń (kontaktu z osobami chorymi, z surowym mięsem czy kocimi odchodami), ale i zrobić stosowne badania, które pozwolą trzymać rękę na pulsie i zminimalizować ryzyko powikłań (różyczka, przeciwciała toksoplazmoza, cytomegalia).
reklama
Czynniki związane z ciążą
Za przedwczesny poród odpowiadać mogą także problemy natury ginekologicznej oraz związanych bezpośrednio z ciążą. To:
- problemy z macicą. Niektóre wady anatomiczne macicy, takie jak jej podwójna budowa lub inne nieprawidłowości (np. zakażenia wewnątrzmaciczne,wady rozwojowe narządów płciowych czy mięśniaki macicy) mogą sprzyjać wcześniejszemu rozpoczęciu porodu. Niewydolność szyjki macicy, która nie jest w stanie utrzymać ciążę przez całą jej długość, także jest jednym z czynników ryzyka,
- niewydolność szyjki macicy, niewydolność łożyska, łożysko przodujące, nadmierna pobudliwość skurczowa macicy,
- ciąża wielopłodowa. Ciąże mnogie - bliźniacze, trojacze, a nawet większe - często kończą się porodem przedwczesnym. Dzieje się tak, ponieważ macica jest przeciążona, a przestrzeń dla rozwijających się płodów ograniczona, co może prowadzić do wcześniejszych skurczów,
- skurcze macicy i niewłaściwa aktywność. W niektórych przypadkach, skurcze macicy mogą rozpocząć się przed czasem, co prowadzi do przedwczesnego porodu. Wczesne skurcze mogą wystąpić na skutek różnych czynników, takich jak infekcje, nadmierna rozciągliwość macicy lub zbyt szybkie rozciąganie się szyjki macicy,
- niewydolność łożyska. Jeżeli łożysko nie funkcjonuje prawidłowo (np. nie dostarcza wystarczającej ilości tlenu i składników odżywczych), może to prowadzić do niedotlenienia płodu, co z kolei skutkuje koniecznością wcześniejszego rozwiązania ciąży,
- problemy genetyczne, np. nieprawidłowości chromosomalne. Czasami wcześniactwo może wynikać z problemów genetycznych płodu, takich jak wady chromosomalne (np. zespół Downa), które mogą powodować nieprawidłowy rozwój płodu, a tym samym wcześniejsze zakończenie ciąży. i wcześniejsze porody
- historia przedwczesnych porodów, czyli wcześniejsze poronienia i porody przedwczesne. Kobieta, która już raz urodziła przedwcześnie, ma większe ryzyko kolejnego przedwczesnego porodu. Często wiąże się to z osłabieniem mechanizmów utrzymujących ciążę.
Każda kobieta, która jest w ciąży, powinna pozostać w stałym kontakcie z zaufanym ginekologiem, wykonywać cykliczne badania i stosować się do zaleceń specjalisty.
Czynniki medyczne związane z interwencją
Czasami przedwczesny poród jest wywołany z powodów medycznych:
- wskazania medyczne. W niektórych przypadkach, aby uratować życie matki lub dziecka, lekarze podejmują decyzję o wywołaniu przedwczesnego porodu. Może to być związane z problemami zdrowotnymi matki (np. stan przedrzucawkowy) lub zagrożeniem dla zdrowia płodu,
- przedwczesne odejście wód płodowych,
- zabiegi wspomaganego rozrodu. W przypadku ciąż mnogich, które są częstsze w wyniku stosowania metod wspomaganego rozrodu, takich jak in vitro, ryzyko wcześniactwa jest wyższe. Ciąże mnogie wiążą się z większym obciążeniem organizmu matki i zwiększonym ryzykiem komplikacji.
reklama
Styl życia i czynniki środowiskowe
Duże znaczenie i wpływ na przebieg ciąży i termin porodu ma sytuacja bytowa, jak i styl życia matki. Do wzrostu ryzyka przedwczesnego porodu przyczynia się:
- palenie papierosów, alkohol i narkotyki. Nadużywanie tych substancji w ciąży znacząco zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu. Toksyny zawarte w papierosach i alkoholu mogą uszkadzać łożysko i prowadzić do przedwczesnych skurczów macicy. Z kolei narkotyki, szczególnie opioidy, mogą powodować różne komplikacje zdrowotne, w tym wcześniejsze rozpoczęcie porodu,
- niedożywienie. Brak odpowiednich składników odżywczych, szczególnie białek, witamin i minerałów, może zaburzyć rozwój ciąży i prowadzić do porodu przedwczesnego,
- przewlekły stres, traumatyczne przeżycia. Stres matki może wpływać na układ hormonalny, prowadząc do przedwczesnych skurczów macicy. Dodatkowo stres może wpływać na nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, co zwiększa ryzyko infekcji i wcześniactwa,
- ciężka praca – tak fizyczna, jak i w czasie nadgodzin i godzin nocnych,
- zanieczyszczenie środowiska. Ekspozycja na toksyny i zanieczyszczenia w miejscu zamieszkania może również wpłynąć na zdrowie matki i dziecka. W niektórych przypadkach kontakt z chemikaliami w środowisku pracy lub mieszkaniu może prowadzić do komplikacji ciążowych, w tym porodu przedwczesnego,
- wiek kobiety. Młodsze matki (poniżej 18. roku życia) – U młodszych kobiet układ rozrodczy może być jeszcze w fazie rozwoju, co może prowadzić do problemów w czasie ciąży. Młode matki mają także mniejsze doświadczenie, co może prowadzić do nieświadomości zagrożeń. Z kolei u starszych kobiet (powyżej 35–40 roku życia) wzrasta ryzyko różnych komplikacji zdrowotnych, takich jak nadciśnienie, cukrzyca ciążowa, problemy z łożyskiem, co może skutkować wcześniejszym porodem.
Każda kobieta, która jest w ciąży, powinna mieć świadomość, ze od tej pory odpowiedzialna jest nie tylko za siebie, ale i za nienarodzone dziecko, dlatego powinna dołożyć wszelkich starań, aby pozostawać w dobrostanie.
Czynniki społeczno-ekonomiczne
Wczesne urodzenie dziecka jest również związane z czynnikami społecznymi i ekonomicznymi:
- niski status materialny i edukacyjny. Kobiety o niższym statusie społecznym mają częściej problemy zdrowotne, nie mają dostępu do odpowiedniej opieki medycznej i nie są w stanie odpowiednio zadbać o swoją dietę i zdrowie w czasie ciąży. To zwiększa ryzyko wcześniactwa,
- kiepska sytuacja bytowa – złe warunki lokalowe, nieustabilizowana sytuacja życiowa, ubóstwo,
- brak opieki prenatalnej. Zbyt późne rozpoczęcie opieki medycznej w ciąży (często z powodu braku ubezpieczenia zdrowotnego lub braku informacji) może prowadzić do niezdiagnozowania zagrożeń w ciąży, które mogą zakończyć się przedwczesnym porodem,
- późne zgłoszenie się do lekarza. Często kobiety w trudnej sytuacji materialnej czy społecznej nie korzystają z odpowiedniej opieki medycznej, co może prowadzić do zignorowania objawów wskazujących na ryzyko porodu przedwczesnego.
Wcześniactwo jest złożonym problemem zdrowotnym, który może wynikać z wielu czynników: zarówno zdrowotnych, jak i środowiskowych oraz społecznych. Choć niektóre przyczyny wcześniactwa są niezależne od matki, wiele z nich można zminimalizować poprzez odpowiednią opiekę prenatalną, zdrowy styl życia i monitorowanie zdrowia w czasie ciąży. Wczesna diagnoza i leczenie mogą znacznie poprawić szanse na zdrowy rozwój dziecka, nawet jeśli urodzi się ono przed czasem.