Alergia na nasienie. Czy uczulenie na spermę może utrudniać zajście w ciążę?

Uczulenie na spermę najczęściej jest reakcją na kontakt z wydzieliną prostaty, w której zawieszone są plemniki (chroni DNA plemników przed niszczącym działaniem kwaśnego środowiska kobiecej pochwy). Czasem reakcja układu odpornościowego kobiety ma także związek z białkiem, z którego zbudowane są same plemniki. Uczula najczęściej puturescyna, spermina, kadawedryna czy glikoproteina. Zdarza się jednak, że alergia ma związek z pokarmami i lekami przyjmowanymi przez partnera.

Najczęściej uczulenie na antygen prostaty będzie się pojawiać w przypadku kontaktów z różnymi partnerami (alergia na spermę w ogóle), zaś jeśli alergia pojawia się tylko na nasienie jednego mężczyzny, najczęściej ma ona związek z tym, co partner je, pije i jakie leki zażywa – być może tu leży przyczyna nadwrażliwości na jego spermę.

Wciąż prowadzone są badania, obserwacje i testy, która mają na celu poznanie specyfiki alergii na nasienie i mechanizmu, jaki za nią stoi. Wydaje się, że jednak, że ryzyko uczulenia na spermę jest większe u osób z atopią (wrodzoną skłonnością do alergii), z alergiami pokarmowymi i wziewnymi.

Objawy uczulenia na spermę często przypominają te, które towarzyszą stanom zapalnym skóry. Mają one różny stopień nasilenia i pojawiają się niemal natychmiast, bo niedługo po stosunku (od pół godziny po dobę), ale odnotowano pojedyncze przypadki tzw. alergii późnej - objawy pojawiły się po kilku godzinach, a nawet po kilku dniach od stosunku.

Objawy uczulenia na spermę pojawiają się zazwyczaj w okolicy pochwy i sromu. Najczęściej jest to: podrażnienie, pieczenie, ból, zaczerwienienie, świąd, wysypka, obrzęk, białe upławy, ale i uczucie dyskomfortu podczas stosunku. Zdarza się jednak, choć rzadziej, że objawy uczulenia na nasienie objawiają się jako katar, pokrzywka, obrzęk, duszności – aż po wstrząs anafilaktyczny, który jest zagrożeniem życia.

Diagnostyka alergii na nasienie nie jest łatwa przede wszystkim dlatego, że wymaga zaangażowania i otwartości partnerów - potrzeba nie tylko krwi pacjentki, ale także próbki spermy partnera lub dawcy.

Aby potwierdzić alergię na spermę najpierw należy wykluczyć inne przyczyny odczuwanego dyskomfortu w obrębie pochwy. Mowa o infekcjach, ale także innych możliwych przyczynach alergii, która mogą wywoływać np.: dopochwowe środki nawilżające, miejscowe środki antykoncepcyjne czy płyny do higieny intymnej.

Kolejny krok to wykonanie testów skórnych (punktowe, płatkowe) z nasieniem męskim.

Alergię na nasienie można również potwierdzić badaniami laboratoryjnymi (określenie swoistych wobec nasienia przeciwciała IgE): immunoblot lub test ELISA na swoiste przeciwciała IgE,  test aktywacji bazofilów (BAT).

Przy zdiagnozowanej alergii na spermę, by określić, czy dotyczy ona wyłącznie jednego partnera czy spermy w ogóle, należy wykonać testy porównawcze z udziałem spermy partnera oraz innych, dwóch lub trzech dawców.

Jak sobie radzić z alergią na spermę? Dobra wiadomość jest taka, że przypadłość często ustępuje bez leczenia, samoistnie.

Uczuleniu można przeciwdziałać, ograniczając aktywność seksualną lub używając prezerwatyw (jeśli masz alergię na lateks – używajcie bezlateksowych!). Bywa jednak, że środki zaradcze to za mało.

Co wtedy, gdy chcesz zajść w ciążę bądź nie tolerujesz prezerwatyw, a każdy kolejny kontakt intymny powoduje nasilenie objawów? Wówczas konieczne jest odczulanie, które ma zapewnić zbudowanie właściwej odporności na alergizujący czynnik.

Odczulanie powinien przeprowadzić lekarz. Na czym polega procedura? Istnieją dwa sposoby:

• na systematycznym wprowadzaniu do kobiecej pochwy (coraz mniej) rozcieńczonego nasienia (odczulanie trwa kilka godzin),
• na wstrzykiwaniu do pochwy spermy (odczulanie trwa kilka tygodni).

Czy alergia na nasienie partnera może być przyczyną trudności z zajściem w ciążę? Może (choć nie musi) i to w kilku wymiarach. Nie bez znaczenia jest konkretna przyczyna (dlatego tak ważna jest diagnostyka):

Już samo współżycie jest utrudnione, ponieważ alergia nie tylko odbiera przyjemność z seksu, ale sprawia, że kojarzy się on z bólem i innymi przykrymi dolegliwościami.

Jeśli za alergię nie odpowiadają plemniki (nie one wywołują reakcję alergiczną), to znaczy, że mogą uczestniczyć w zapłodnieniu. Takie oblicze alergii nie ogranicza możliwości zajścia w ciążę. Jeśli jednak reakcja układu odpornościowego kobiety ma związek z białkiem, z którego zbudowane są plemniki, może to prowadzić do niepłodności. Komórki odpornościowe mogą traktować plemniki jak intruza, wytwarzać przeciwciała przeciw nim i je niszczyć.

Zdarza się, że śluz szyjkowy albo nie przepuszcza, albo unieruchamia plemniki, które w rezultacie nie mogą się przedostać do macicy. Bywa, też że śluz szyjkowy macicy nie przepuszcza plemników konkretnego partnera i kobieta nie może z nim zajść w ciążę. Z innym partnerem dochodzi do zapłodnienia.

Jeśli zajście w ciążę naturalną droga nie jest możliwe, z pomocą przychodzi: inseminacja domaciczna, stosowanie sterydów, a w skrajnych przypadkach, tj. wówczas, gdy kobieta na kontakt z nasieniem reaguje tak silnie, że istnieje obawa wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, rozwiązaniem może być wyizolowanie plemników z nasienia i próba zapłodnienia in vitro.