Uderzenia gorąca w ciąży. Przyczyny, objawy, leczenie

Uderzenia gorąca w ciąży to nagłe uczucie ciepła, czyli wzrostu temperatury ciała, któremu towarzyszy wrażenie oblania się potem. Wrażenie pojawia się bez ostrzeżenia i bez wyraźnego powodu. Epizod trwa od kilku sekund do kilku minut. Zarówno długość, jak i częstotliwość pojawiania się uderzeń gorąca trudno przewidzieć. Niekiedy występują głównie w nocy.

Warto pamiętać, że pocenie się jest fizjologicznym mechanizmem termoregulacji. Z potem, który paruje ze skóry, ciało zmniejsza swoją temperaturę. Gdy organizmowi trudniej usunąć nadmiar ciepła, pojawiają się zlewne poty. Intensywne poty stanowią zatem naturalny mechanizm termoregulacji, mający na celu wychłodzenie ciała.

Uderzenia gorąca, choć nie są typowym objawem ciąży, dotyczą wielu kobiet. Pojawiają się po kilku tygodniach od zapłodnienia, w pierwszym trymestrze ciąży, a nasilają się z czasem. Najczęściej dokuczają w drugiej połowie ciąży, zaś najbardziej uciążliwe stają się na jej finiszu. Uderzenia gorąca na początku ciąży obserwuje się rzadko, częściej doświadczają ich kobiety w drugim i trzecim trymestrze.

Po porodzie uderzenia gorąca mijają samoistnie, bez interwencji medycznej. Bywa, że świeżo upieczona mama doświadcza ich również nieco później, podczas karmienia piersią.

Uderzenia gorąca są kojarzone z okresem przekwitania i menopauzą, czyli wygaszaniem pracy jajników i towarzyszącym temu obniżeniem poziomu progesteronu. Jednakże zlewnych potów i nagłego gorąca w ciele doświadczyć mogą również kobiety ciężarne.

Co wywołuje nagłe uczucie gorąca w ciąży? Choć mechanizm uderzeń gorąca, nie tylko w ciąży, nie jest zjawiskiem do końca poznanym, to można powiedzieć, że w głównej mierze odpowiadają za niego hormony, ściślej mówiąc zmiany, jakie zachodzą w układzie hormonalnym (ale także metabolicznym i sercowo-naczyniowym).

Odpowiadają za nie wytwarzane przez łożysko hormony: estrogen i progesteron. Wzrost ich poziomu powoduje również nieznaczne podniesienie poziomu temperatury ciała (u ciężarnych temperatura ciała wynosi ona średnio 37–37,5°C).

Inne przyczyny uderzeń gorąca w ciąży to:

• zwiększony metabolizm w ciąży (przyśpieszenie metabolizmu wyzwala wzrost poziomu hormonów ciążowych, głównie progesteronu),
• spadek poziomu ciśnienia tętniczego krwi,
• wzrost objętości krwi w organizmie,
• zwiększenie napływu krwi do skóry.
• odwodnienie organizmu,
• nadwaga (tkanka tłuszczowa pełni funkcję termoizolacyjną, czyli zapobiega utracie ciepła).

Napady gorąca w ciąży mogą być związane z nadmierną masą ciała, ponieważ u kobiet zmagających się z nadwagą lub otyłością obserwuje się podwyższone wartości estrogenów. Nie bez znaczenia jest tkanka tłuszczowa, która jest w nadmiarze, stanowi swego rodzaju ochronę przed utratą ciepła. To zaburza proces termoregulacji.

• niewłaściwa dieta, bogata w tłuszcze nasycone, węglowodany, cukier oraz pikantne i bardzo słone pokarmy, które zwiększają podatność na uderzenia gorąca i pocenie się.

Dieta bogata w produkty wysoko przetworzone, spożywanie dań gorących, pikantnych i słonych wiąże się z tak zwanym nadmiernym poceniem smakowym czy patologiczną potliwością smakową.,

• niehigieniczny tryb życia (niedostateczna ilość snu, brak czasu na odpoczynek, stres),
• rozszerzone naczynia krwionośne (generują więcej ciepła),
• infekcje, choroby tarczycy (np. nadczynność tarczycy), nerwica.

Przyczyny uderzeń gorąca wiążą się z reakcjami fizjologicznymi organizmu, ale i z oddziaływaniem bodźca zewnętrznego, takiego jak:

• wysoka temperatura otoczenia (upał, niewietrzone mieszanie),
• odzież nieadekwatna do pogody (za ciepłe ubranie),
• zmęczenie, wysiłek fizyczny, stres.

Uderzenia gorąca, ale i inne objawy ogólne, towarzyszą często zbliżającemu się lub rozpoczynającemu porodowi. Typowe są również takie zwiastuny porodu jak: kołatanie serca (okresowe), niepokój, nerwobóle uciskowe (nerw kulszowy), bóle okolicy krzyżowej, objawy ze strony przewodu pokarmowego: wymioty, biegunka, brak łaknienia, wzdęcia, a także nasilone upławy, uczucie pełności w okolicy sromu.

Uderzenia gorąca w ciąży a choroby

Rzadko zdarza się, że uderzenia gorąca w ciąży mogą stanowić objaw choroby:

• nerwicy lub innych dolegliwości natury psychicznej. Wyróżnia się kilka typów nerwicy, które różnią się przyczyną, objawami, przebiegiem i leczeniem. Ich wspólnym mianownikiem jest to, że atakuje zarówno układ nerwowy, jak i narządy organizmu, takie jak żołądek czy wątroba. Jednym z jej objawów są uderzenia gorąca.

Fale ciepła pojawiają się w stresujących sytuacjach, pod wpływem emocji, ale i bez przyczyny. Odczuwalne są głównie na twarzy i w klatce piersiowej, niekiedy także w kończynach. Uderzenia gorąca na tle nerwicowym często współwystępują z nudnościami, wymiotami, biegunkami, bólem głowy i żołądka, kołataniem serca, drżeniem nóg i rąk.

Nasilanie się objawów lękowych w znacznym stopniu może być związane i „zapoczątkowywane” między innymi przez typowe lęki, przeżywane przez większość kobiet, a związane z ciążą w poszczególnych jej okresach oraz samym jej przebiegiem i zmianami hormonalnymi w niej zachodzącymi. [2]

• zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego krwi, przy którym obserwuje się również: pocenie się, bóle głowy w części potylicznej (z tyłu głowy), sztywność karku i szyi, wypieki na twarzy, zawroty głowy, duszności, szumy uszne i zaburzenia wzroku,

• nadczynności tarczycy i choroby Gravesa-Basedowa, dla których typowe jest także rozdrażnienie, kołatanie serca, bezsenność, zmęczenie, wypadanie włosów i osłabienie mięśni,

• migreny lub klasterowego bólu głowy,

• cukrzycy(hiperglikemia), której objawem jest: uczucie suchości w ustach, nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, zmęczenie i osłabienie, zawroty głowy. Hiperglikemia w ciąży dotyczy mniej niż 4 procent ciężarnych, ale jest powodem do rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka,

• gruźlicy, w której występują dodatkowo przewlekły kaszel czy nocne poty.

Za uderzenia gorąca odpowiadać mogą również: odwodnienie organizmu, infekcja czy przemęczenie.

Uczucie uderzenia gorąca nie obejmuje całego ciała (jak ma to miejsce w czasie gorączki), a najczęściej wyłącznie jego górną część: głowę, szyję, klatkę piersiową. Rzadko obejmują także dolne partie ciała.

Uderzeniom gorąca towarzyszą bądź mogą się pojawić:

• wypieki na twarzy,
• obfite pocenie się (to naturalna reakcja organizmu - wraz z parującym ze skóry potem ciało zmniejsza swoją temperaturę),
• dreszcze,
• bóle głowy, zawroty głowy.
• kołatanie serca,
• zaczerwienienie twarzy i szyi,
• niepokój,
• nadmierne pocenie nocne. Pocenie się w nocy może też być skutkiem utrzymywania się zbytniego napięcia emocjonalnego w ciągu dnia lub wynikiem świadomych, "żywych snów".

Ponieważ uderzenia gorąca są nieprzewidywalne, mogą utrudniać życie, zwłaszcza w zaawansowanej ciąży. Wówczas organizm kobiety chroni przed przegrzaniem nie tylko siebie, ale i dziecko. Dodatkowo większe obciążenie kilogramami sprawia, że każdy ruch wymaga większych nakładów energii.

Dobra wiadomość jest taka, że te nieprzyjemne doznania pojawiają się na krótko. Istnieją tez sposoby na to, by złagodzić towarzyszący im dyskomfort.

Jak radzić sobie z uderzeniami gorąca w ciąży?

• Przede wszystkim zadbaj o to, by mieszkanie było wietrzone, miało optymalną temperaturę (ta wynosi 22 st. C. w dzień i 20 st. C. w nocy) oraz wilgotność powietrza.

• Zawsze miej pod ręką butelkę wody, aby móc się ochłodzić: napić lub przyłożyć do czoła czy szyi. Warto też zastosować chłodny okład.

Butelkę z wodą, chusteczkę (także wilgotną) lub małą butelkę z rozpylaczem wypełnioną wodą dobrze jest mieć także poza domem.

• Temperaturę ciała pomaga regulować aktywność fizyczna. Ćwicz jogę, pływaj i spaceruj. Unikaj forsujących ćwiczeń i wyczerpującego trybu życia.

Dobrze jest wystrzegać się wzmożonej aktywności ruchowej, gdy jest gorąco. Najlepiej ćwiczyć rano lub wieczorem. Zalecane jest pływanie w basenie.

• Ważna jest dieta. Uważaj na tłuszcze nasycone, węglowodany, cukier oraz pikantne i bardzo słone pokarm. Do diety włącz warzywa, owoce, kasz i produkty pełnoziarniste. Należy ograniczyć spożywanie węglowodanów, tłuszczów nasyconych oraz pikantnych przypraw.

• Unikaj picia kawy, wyeliminuj z diety napoje zawierające kofeinę, które wyzwalają uderzenia gorąca. Trzeba nawadniać organizm, najlepiej niegazowaną wodą mineralną. Dobrze wyrobić nawyk noszenia przy sobie butelki z wodą

• Na regulację termiczną duży wpływ na odzież. Noś luźne, przewiewne ubrania uszyte z dobrych i naturalnych materiałów, które zapewnią prawidłową cyrkulację powietrza, a ciało będzie mogło oddychać. Doskonale sprawdza się ubieranie na cebulkę – podczas uderzenia gorąca można zdjąć jedną warstwę.

• W upalne dni nie wychodzić z domu w czasie największego nasłonecznienia (11:00–15:00).

• Doskonałą opcją są częste, chłodne prysznice, zwłaszcza latem.

• Najlepszym przyjacielem kobiety, która zmaga się z problemem uderzeń gorąca jest woda, która nie tylko chłodzi, ale i zapobiega odwodnieniu.

Uderzenia gorąca w czasie ciąży, choć mogą być wyczerpujące i uprzykrzać życie, zwykle nie są przypadkami wymagającymi interwencji medycznej. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zdarzają się bardzo często lub są męczące, a także gdy towarzyszą im inne symptomy, takie jak na przykład rozdrażnienie, potliwość, nudności, ypadanie włosów czy kołatanie serca. Wówczas należy udać się do endokrynologa lub lekarza rodzinnego (być może przyczyną problemu jest choroba tarczycy).

Leczenie uderzeń gorąca w ciąży zależy od przyczyny dolegliwości, ich nasilenia oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentki, w tym jej wieku i przebiegu ciąży. O postępowaniu decyduje ginekolog albo lekarz innej specjalności (diabetolog, endokrynolog).